เมนู

9. นวมวคฺโค

1. อานิสํสทสฺสาวีกถาวณฺณนา

[547] อิทานิ อานิสํสทสฺสาวีกถา นาม โหติฯ ตตฺถ สกสมเย สงฺขาเร อาทีนวโต นิพฺพานญฺจ อานิสํสโต ปสฺสนฺตสฺส สํโยชนปฺปหานํ โหตีติ นิจฺฉโยฯ เยสํ ปน เตสุ ทฺวีสุปิ เอกํสิกวาทํ คเหตฺวา ‘‘อานิสํสทสฺสาวิโนว สํโยชนปฺปหานํ โหตี’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถสฺส ‘‘เอกํสิกวาโท ตยา คหิโต, อาทีนโวปิ ทฏฺฐพฺโพเยวา’’ติ วิภาคทสฺสนตฺถํ สกวาที สงฺขาเรติอาทิมาหฯ

สงฺขาเร จ อนิจฺจโต มนสิกโรติ, นิพฺพาเน จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ ปญฺหสฺมิํ อยมธิปฺปาโย – อานิสํสทสฺสาวิสฺส สํโยชนานํ ปหานํ โหตีติ เตสํ ลทฺธิฯ นนุ สงฺขาเร อนิจฺจโต มนสิกโรโต สํโยชนา ปหียนฺตีติ จ ปุฏฺโฐ อามนฺตาติ ปฏิชานาติฯ เตน เต สงฺขาเร จ อนิจฺจโต มนสิกโรติ, นิพฺพาเน จ อานิสํสทสฺสาวี โหตีติ อิทํ อาปชฺชติ, กิํ สมฺปฏิจฺฉสิ เอตนฺติฯ ตโต ปรวาที เอกจิตฺตกฺขณํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, ทุติยํ ปุฏฺโฐ นานาจิตฺตวเสน ปฏิชานาติฯ สกวาที ปนสฺส อธิปฺปายํ มทฺทิตฺวา อนิจฺจมนสิการสฺส อานิสํสทสฺสาวิตาย จ เอกโต ปฏิญฺญาตตฺตา ทฺวินฺนํ ผสฺสานํ ทฺวินฺนํ จิตฺตานํ สโมธานํ โหตีติ ปุจฺฉติฯ อิตโร ทฺวินฺนํ สโมธานํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติฯ ทุกฺขโตติอาทิปญฺเหสุปิ เอเสว นโยฯ กิํ ปเนตฺถ สนฺนิฏฺฐานํ, กิํ อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโต สํโยชนา ปหียนฺติ, อุทาหุ นิพฺพาเน อานิสํสทสฺสาวิสฺส, อุทาหุ ทฺเวปิ เอกโต กโรนฺตสฺสาติฯ ยทิ ตาว อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโต ปหานํ ภเวยฺย, วิปสฺสนาจิตฺเตเนว ภเวยฺยฯ อถ อานิสํสทสฺสาวิโน, อนุสฺสววเสน นิพฺพาเน อานิสํสํ ปสฺสนฺตสฺส วิปสฺสนาจิตฺเตเนว ภเวยฺย, อถ ทฺเวปิ เอกโต กโรนฺตสฺส ภเวยฺย, ทฺวินฺนํ ผสฺสาทีนํ สโมธานํ ภเวยฺยฯ

ยสฺมา ปน อริยมคฺคกฺขเณ อนิจฺจาทิมนสิการสฺส กิจฺจํ นิปฺผตฺติํ คจฺฉติ ปุน นิจฺจโตติอาทิคหณสฺส อนุปฺปตฺติธมฺมภาวโต, นิพฺพาเน จ ปจฺจกฺขโตว อานิสํสทสฺสนํ อิชฺฌติ, ตสฺมา กิจฺจนิปฺผตฺติวเสน อนิจฺจาทิโต มนสิกโรโต อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺติวเสน จ นิพฺพาเน อานิสํสทสฺสาวิสฺส สํโยชนานํ ปหานํ โหตีติ เวทิตพฺพํฯ

[548] นิพฺพาเน สุขานุปสฺสีติ สุตฺตํ นิพฺพาเน สุขานุปสฺสนาทิภาวเมว สาเธติ, น อานิสํสทสฺสาวิตามตฺเตน สํโยชนานํ ปหานํฯ ตสฺมา อาภตมฺปิ อนาภตสทิสเมวาติฯ

อานิสํสทสฺสาวีกถาวณฺณนาฯ

2. อมตารมฺมณกถาวณฺณนา

[549] อิทานิ อมตารมฺมณกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘นิพฺพานํ มญฺญตี’’ติอาทีนํ อโยนิโส อตฺถํ คเหตฺวา อมตารมฺมณํ สํโยชนํ โหตีติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานํ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ สเจ อมตารมฺมณํ สํโยชนํ, อมตสฺส สํโยชนิยาทิภาโว อาปชฺชตีติ โจเทตุํ อมตํ สํโยชนิยนฺติอาทิมาหฯ อิตโร สุตฺตวิโรธภเยน สพฺพํ ปฏิกฺขิปติฯ อิมินา อุปาเยน สพฺพวาเรสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ นิพฺพานํ นิพฺพานโตติ อาหฏสุตฺตํ ปน ทิฏฺฐธมฺมนิพฺพานํ สนฺธาย ภาสิตํ, ตสฺมา อสาธกนฺติฯ

อมตารมฺมณกถาวณฺณนาฯ

3. รูปํ สารมฺมณนฺติกถาวณฺณนา

[552-553] อิทานิ รูปํ สารมฺมณนฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ รูปํ สปฺปจฺจยฏฺเฐน สารมฺมณํ นาม โหติ, น อญฺญํ อารมฺมณํ กโรตีติ อารมฺมณปจฺจยวเสนฯ เยสํ ปน อวิเสเสน รูปํ สารมฺมณนฺติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อุตฺตราปถกานํ; เต สนฺธาย อารมฺมณตฺถสฺส วิภาคทสฺสนตฺถํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ ปาฬิอนุสาเรเนว เวทิตพฺพํฯ น วตฺตพฺพนฺติ ปญฺเห โอลุพฺภารมฺมณํ สนฺธาย ปฏิญฺญา สกวาทิสฺสฯ ทุติยปญฺเหปิ ปจฺจยารมฺมณํ สนฺธาย ปฏิญฺญา ตสฺเสวฯ อิติ สปฺปจฺจยฏฺเฐเนเวตฺถ สารมฺมณตา สิทฺธาติฯ

รูปํ สารมฺมณนฺติกถาวณฺณนาฯ