[543] อสญฺญสตฺตวาเรปิ เอเสว นโยฯ ตสฺส หิ ลทฺธิยา อสญฺญสตฺตานํ ปฏิสนฺธิกาเล จิตฺตํ อุปฺปชฺชิตฺวา นิรุชฺฌติ, เตน สห จิตฺตวิปฺปยุตฺตอรูปชีวิตินฺทฺริยํ อุปฺปชฺชิตฺวา ยาวตายุกํ ปวตฺตติฯ ตสฺมา เตสํ ชีวิตินฺทฺริยํ นตฺถีติ ปุฏฺโฐ ปฏิกฺขิปติ, อตฺถีติ ปุฏฺโฐ ปฏิชานาติฯ เวทนากฺขนฺธาทโยปิ เตสํ ปวตฺติวเสน ปฏิกฺขิปติ, จุติปฏิสนฺธิวเสน ปฏิชานาติฯ สกวาที ปน ตํ อนิจฺฉนฺโต ‘‘สเจ ตตฺถ เอกกฺขเณปิ เวทนาทโย อตฺถิ, ปญฺจโวการภวตฺตํ ปาปุณาตี’’ติ โจเทตุํ ปญฺจโวการภโวติ อาหฯ อิตโร สุตฺตวิโรธภยา ปฏิกฺขิปติฯ

[544-545] เอกเทสํ ภิชฺชตีติ ปญฺเห สมฺปยุตฺตํ ภิชฺชติ, วิปฺปยุตฺตํ ติฏฺฐตีติ ตสฺส ลทฺธิ, ตสฺมา ปฏิชานาติฯ ทฺเว ชีวิตินฺทฺริยานีติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, ปฏิญฺญา สกวาทิสฺสฯ รูปารูปวเสน หิ ทฺเว ชีวิตินฺทฺริยานิ, เตหิเยว สตฺโต ชีวติ, เตสํ ภงฺเคน มรตีติ วุจฺจติฯ จุติกฺขณสฺมิญฺหิ ทฺเวปิ ชีวิตานิ สเหว ภิชฺชนฺติฯ

ชีวิตินฺทฺริยกถาวณฺณนาฯ

11. กมฺมเหตุกถาวณฺณนา

[546] อิทานิ กมฺมเหตุกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยน อรหตา ปุริมภเว อรหา อพฺภาจิกฺขิตปุพฺโพ, โส ตสฺส กมฺมสฺส เหตุ อรหตฺตา ปริหายตีติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานญฺเจว สมฺมิติยานญฺจ; เต สนฺธาย กมฺมเหตูติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสํ ปริหานิกถายํ วุตฺตนยเมว ฯ

หนฺท หิ อรหนฺตานํ อพฺภาจิกฺขตีติ อิทํ ยสฺส กมฺมสฺส เหตุ ปริหายติ, ตํ สมฺปฏิจฺฉาเปตุํ วทติฯ อถ นํ สกวาที ตํ ปกฺขํ ปฏิชานาเปตฺวา ‘‘ยทิ เอวํ เยหิ อรหนฺโต น อพฺภาจิกฺขิตปุพฺพา, เต สพฺเพ อรหตฺตํ ปาปุเณยฺยุ’’นฺติ โจเทตุํ เย เกจีติอาทิมาหฯ อิตโร ตสฺส กมฺมสฺส อรหตฺตํ สมฺปาปุณเน นิยามํ อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติฯ

กมฺมเหตุกถาวณฺณนาฯ

อฏฺฐโม วคฺโคฯ