เมนู

[511] กามคุณา ภโวติอาทิ ภวสฺส กามธาตุภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ยสฺมา ปน กามคุณมตฺเต ภโวติ โวหาโร นตฺถิ, ตสฺมา ปรวาที นเหวาติ ปฏิกฺขิปติฯ กามคุณูปคํ กมฺมนฺติอาทิ สพฺพํ กามคุณมตฺตสฺส นกามธาตุภาวทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ กามธาตุสงฺขาตกามภวูปคเมว หิ กมฺมํ อตฺถิ, กามภวูปคา เอว จ สตฺตา โหนฺติฯ ตตฺถ ชายนฺติ ชิยนฺติ มิยนฺติ จวนฺติ อุปปชฺชนฺติ, น กามคุเณสูติ อิมินา อุปาเยน สพฺพตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพติฯ

กามคุณกถาวณฺณนาฯ

4. กามกถาวณฺณนา

[513-514] อิทานิ กามกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, กามคุณา’’ติ วจนมตฺตํ นิสฺสาย รูปายตนาทีนิ ปญฺเจวายตนานิ กามาติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ปุพฺพเสลิยานํ; เตสํ กิเลสกามสฺเสว นิปฺปริยาเยน กามภาวํ ทสฺเสตุํ ปญฺเจวาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

กามกถาวณฺณนาฯ

5. รูปธาตุกถาวณฺณนา

[515-516] อิทานิ รูปธาตุกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ‘‘รูปิโน ธมฺมา รูปธาตุ นามา’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย รูปิโนติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ สกวาที ยสฺมา รูปธาตุ นาม รูปภโว, น รูปมตฺตเมว, ตสฺมา เตนตฺเถน โจเทตุํ รูปธาตูติอาทิมาหฯ ตํ สพฺพํ กามคุณกถายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํฯ สาว กามธาตูติ ปุฏฺโฐ ภูมิปริจฺเฉเทน วิโรธํ ปสฺสมาโน ปฏิกฺขิปติฯ ปุน ทฬฺหํ กตฺวา ปุฏฺโฐ อตฺตโน ลทฺธิวเสน ปฏิชานาติฯ เอวํ สนฺเต ปน ทฺวีหิ ภเวหิ สมนฺนาคตตา อาปชฺชติ, เตน ตํ สกวาที กามภเวน จาติ อาทิมาหฯ อิตโร เอกสฺส ทฺวีหิ สมนฺนาคตาภาวโต ปฏิกฺขิปตีติฯ

รูปธาตุกถาวณฺณนาฯ

6. อรูปธาตุกถาวณฺณนา

[517-518] อรูปธาตุกถายปิ อิมินาวุปาเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ อรูปธมฺเมสุ ปน เวทนากฺขนฺธเมว คเหตฺวา เวทนา ภโวติอาทินา นเยเนตฺถ เทสนา กตาฯ ตตฺถ กิํ เต อรูปิโน ธมฺมาติ สงฺขํ คตา เวทนาทีสุ อญฺญตรา โหตีติ เอวมตฺโถ ทฏฺฐพฺโพฯ เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

อรูปธาตุกถาวณฺณนาฯ

7. รูปธาตุยา อายตนกถาวณฺณนา

[519] อิทานิ รูปธาตุยา อายตนกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘รูปี มโนมโย สพฺพงฺคปจฺจงฺคี อหีนินฺทฺริโย’’ติ (ที. นิ. 1.87) สุตฺตํ นิสฺสาย พฺรหฺมกายิกานํ ฆานาทินิมิตฺตานิปิ อายตนาเนวาติ กปฺเปตฺวา สฬายตนิโก เตสํ อตฺตภาโวติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานญฺเจว สมฺมิติยานญฺจ; เต สนฺธาย สฬายตนิโกติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิวเสน ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อถ นํ ยํ ตตฺถ อายตนํ นตฺถิ, ตสฺส วเสน โจเทตุํ อตฺถิ ตตฺถ ฆานายตนนฺติอาทิ อารทฺธํฯ ตโต ปรวาที ยํ ตตฺถ อชฺฌตฺติกานํ ติณฺณํ อายตนานํ ฆานาทิกํ สณฺฐานนิมิตฺตํ ตเทว อายตนนฺติ ลทฺธิยา ปฏิชานาติฯ พาหิรานํ คนฺธายตนาทีนํ วเสน ปุฏฺโฐ ฆานปฺปสาทาทโย ตตฺถ น อิจฺฉติ, ตสฺมา เตสํ โคจรํ ปฏิเสเธนฺโต ปฏิกฺขิปติฯ ปฏิโลมปญฺหสํสนฺทนปญฺเหสุปิ อิมินาวุปาเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

[521] อตฺถิ ตตฺถ ฆานายตนํ อตฺถิ คนฺธายตนํ เตน ฆาเนน ตํ คนฺธํ ฆายตีติ ตสฺมิํเยว ปรสมเย เอกจฺเจ อาจริเย สนฺธาย วุตฺตํฯ เต กิร ตตฺถ ฉ อชฺฌตฺติกานิ อายตนานิ ปริปุณฺณานิ อิจฺฉนฺติ, อายตเนน จ นาม สกิจฺจเกน ภวิตพฺพนฺติ เตหิ ฆานาทีหิ เต คนฺธาทโย ฆายนฺติ สายนฺติ ผุสนฺตีติปิ อิจฺฉนฺติฯ ตํ ลทฺธิํ สนฺธาย ปรวาที อามนฺตาติ ปฏิชานาติฯ