อานนฺตริยสฺสาติอาทิ เยสํ โส อนฺตราภวํ น อิจฺฉติ, เต ตาว วิภชิตฺวา ทสฺเสตุํ วุตฺตํฯ ตํ สพฺพํ ปาฬิอนุสาเรเนว เวทิตพฺพํ สทฺธิํ สุตฺตสาธเนนาติฯ

อนฺตราภวกถาวณฺณนาฯ

3. กามคุณกถาวณฺณนา

[510] อิทานิ กามคุณกถา นาม โหติฯ ตตฺถ สกสมเย ตาว กามธาตูติ วตฺถุกามาปิ วุจฺจนฺติ – กิเลสกามาปิ กามภโวปิฯ เอเตสุ หิ วตฺถุกามา กมนียฏฺเฐน กามา, สภาวนิสฺสตฺตสุญฺญตฏฺเฐน ธาตูติ กามธาตุฯ กิเลสกามา กมนียฏฺเฐน เจว กมนฏฺเฐน จ กามา, ยถาวุตฺเตเนวตฺเถน ธาตูติ กามธาตุฯ กามภโว กมนียฏฺเฐน กมนฏฺเฐน วตฺถุกามปวตฺติเทสฏฺเฐนาติ ตีหิ การเณหิ กาโม, ยถาวุตฺเตเนวตฺเถน ธาตูติ กามธาตุฯ ปรสมเย ปน – ‘‘ปญฺจิเม, ภิกฺขเว, กามคุณา’’ติ วจนมตฺตํ นิสฺสาย ปญฺเจว กามคุณา กามธาตูติ คหิตํฯ ตสฺมา เยสํ อยํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ ปุพฺพเสลิยานํ; เต สนฺธาย กามธาตุนานตฺตํ โพเธตุํ ปญฺเจวาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิวเสน ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ นนุ อตฺถีติอาทิ กิเลสกามทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ตตฺถ ตปฺปฏิสํยุตฺโตติ กามคุณปฏิสํยุตฺโต, กามคุณารมฺมโณติ อตฺโถฯ โน จ วต เร วตฺตพฺเพ ปญฺเจวาติ อิเมสุ ตปฺปฏิสํยุตฺตฉนฺทาทีสุ สติ ปญฺเจว กามคุณา กามธาตูติ น วตฺตพฺพํฯ เอเตปิ หิ ฉนฺทาทโย กมนียฏฺเฐน กามา จ ธาตุ จาติปิ กามธาตุฯ กมนฏฺเฐน กามสงฺขาตา ธาตูติปิ กามธาตูติ อตฺโถฯ

มนุสฺสานํ จกฺขุนฺติอาทิ วตฺถุกามทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ ตตฺถ ปรวาที ฉนฺนมฺปิ อายตนานํ วตฺถุกามภาเวน นกามธาตุภาวํ ปฏิกฺขิปิตฺวา ปุน มโนติ ปุฏฺโฐ มหคฺคตโลกุตฺตรํ สนฺธาย นกามธาตุภาวํ ปฏิชานาติฯ ยสฺมา ปน สพฺโพปิ เตภูมกมโน กามธาตุเยว, ตสฺมา นํ สกวาที สุตฺเตน นิคฺคณฺหาติฯ