6. อิโตทินฺนกถาวณฺณนา

[488-491] อิทานิ อิโต ทินฺนกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘อิโต ทินฺเนน ยาเปนฺติ, เปตา กาลงฺกตา ตหิ’’นฺติ (เป. ว. 19) วจนํ นิสฺสาย ‘‘ยํ อิโต จีวราทิ ทินฺนํ เตเนว ยาเปนฺตี’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ราชคิริกสิทฺธตฺถิกานํ; เต สนฺธาย อิโต ทินฺเนนาติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺส ฯ ปุน จีวราทิวเสน อนุยุตฺโต ปฏิกฺขิปติฯ อญฺโญ อญฺญสฺส การโกติ อญฺญสฺส วิปากทายกานํ กมฺมานํ อญฺโญ การโก, น อตฺตนาว อตฺตโน กมฺมํ กโรตีติ วุตฺตํ โหติฯ เอวํ ปุฏฺโฐ ปน อิตโร สุตฺตวิโรธภเยน ปฏิกฺขิปติฯ ทานํ เทนฺตนฺติ ทานํ ททมานํ ทิสฺวาติ อตฺโถฯ ตตฺถ ยสฺมา อตฺตโน อนุโมทิตตฺตา จ เตสํ ตตฺถ โภคา อุปฺปชฺชนฺติ, ตสฺมาสฺส อิมินา การเณน ลทฺธิํ ปติฏฺฐเปนฺตสฺสาปิ อปฺปติฏฺฐิตาว โหติฯ น หิ เต อิโต ทินฺเนเนว วตฺถุนา ยาเปนฺติฯ เสเสสุปิ สุตฺตสาธเนสุ เอเสว นโยติฯ

อิโต ทินฺนกถาวณฺณนาฯ

7. ปถวีกมฺมวิปาโกติกถาวณฺณนา

[492] อิทานิ ปถวี กมฺมวิปาโกติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา ‘‘อตฺถิ อิสฺสริยสํวตฺตนิยํ กมฺมํ, อาธิปจฺจสํวตฺตนิยํ กมฺม’’นฺติ เอตฺถ อิสฺสรานํ ภาโว อิสฺสริยํ นาม , อธิปตีนญฺจ ภาโว อาธิปจฺจํ นาม, ปถวิสฺสริยอาธิปจฺจสํวตฺตนิกญฺจ กมฺมํ อตฺถีติ วุตฺตํฯ ตสฺมา เยสํ ‘‘ปถวี กมฺมวิปาโก’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปถวีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ สุขเวทนียาติอาทิ กมฺมวิปากสภาวทสฺสนวเสน วุตฺตํฯ ‘‘ผสฺโส โหตี’’ติอาทินา นเยน นิทฺทิฏฺเฐสุ วิปาเกสุ ผสฺโส สุขเวทนียาทิเภโท โหติฯ โส จ สญฺญาทโย จ สุขเวทนาทีหิ สมฺปยุตฺตา, เวทนาทโย สญฺญาทีหิ, สพฺเพปิ สารมฺมณา, อตฺถิ จ เนสํ ปุเรจาริกอาวฏฺฏนาทิสงฺขาตํ อาวชฺชนํ, กมฺมปจฺจยภูตา เจตนา, โย ตตฺถ อิฏฺฐวิปาโก, ตสฺส ปตฺถนา, ปณิธานวเสน ปวตฺตา มูลตณฺหา, กิํ เต เอวรูปา ปถวีติ ปุจฺฉติฯ อิตโร ปฏิกฺขิปติฯ ปฏิโลมปุจฺฉาทีนิ อุตฺตานตฺถาเนวฯ

[493] กมฺมวิปาโก ปเรสํ สาธารโณติ ปญฺเห ผสฺสาทโย สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, กมฺมสมุฏฺฐานํ รูปญฺจ ปถวีอาทีนํเยว จ สาธารณภาวํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ