10. ปถวีธาตุสนิทสฺสนาติอาทิกถาวณฺณนา

[465-470] อิทานิ ปถวีธาตุ สนิทสฺสนาติอาทิกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ปาสาณอุทกชาลรุกฺขจลนานญฺเจว ปญฺจินฺทฺริยปติฏฺโฐกาสานญฺจ วณฺณายตนํ กายวิญฺญตฺติกาเล หตฺถปาทาทิรูปญฺจ ทิสฺวา ‘‘ปถวีธาตุอาทโย สนิทสฺสนา’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย สพฺพกถาสุ อาทิปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสํ สพฺพตฺถ ปาฬิอนุสาเรน เจว เหฏฺฐา วุตฺตนเยน จ เวทิตพฺพนฺติฯ ปถวีธาตุ สนิทสฺสนาติ อาทิํ กตฺวา กายกมฺมํ สนิทสฺสนนฺติ ปริโยสานกถา นิฏฺฐิตาฯ

ฉฏฺโฐ วคฺโคฯ

7. สตฺตมวคฺโค

1. สงฺคหิตกถาวณฺณนา

[471-472] อิทานิ สงฺคหิตกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา ทามาทีหิ พลิพทฺทาทโย วิย เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตา นาม นตฺถิ, ตสฺมา ‘‘นตฺถิ เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตา, เอวํ สนฺเต เอกวิเธน รูปสงฺคโหติอาทิ นิรตฺถก’’นฺติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ราชคิริกานญฺเจว สิทฺธตฺถิกานญฺจ; เต สนฺธาย อญฺเญนตฺเถน สงฺคหภาวํ ทสฺเสตุํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, อตฺตโน ลทฺธิวเสน ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ อิทานิ เยนตฺเถน สงฺคโห ลพฺภติ, ตํ ทสฺเสตุํ นนุ อตฺถิ เกจิ ธมฺมาติอาทิ อารทฺธํฯ ตํ สพฺพํ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมวฯ ยา ปเนสา ปรวาทินา ลทฺธิปติฏฺฐาปนตฺถํ ยถา ทาเมน วาติอาทิกา อุปมา อาหฏา, สกวาทินา ตํ อนภินนฺทิตฺวา อปฺปฏิกฺโกสิตฺวา ‘‘หญฺจิ ทาเมน วา’’ติ ตสฺส ลทฺธิ ภินฺนาติ เวทิตพฺพาฯ อยญฺเหตฺถ อตฺโถ – ยทิ เต ทามาทีหิ พลิพทฺทาทโย สงฺคหิตา นาม, อตฺถิ เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ สงฺคหิตาติฯ

สงฺคหิตกถาวณฺณนาฯ

2. สมฺปยุตฺตกถาวณฺณนา

[473-474] อิทานิ สมฺปยุตฺตกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา ติลมฺหิ เตลํ วิย น เวทนาทโย สญฺญาทีสุ อนุปวิฏฺฐา, ตสฺมา ‘‘นตฺถิ เกจิ ธมฺมา เกหิจิ ธมฺเมหิ สมฺปยุตฺตา, เอวํ สนฺเต ญาณสมฺปยุตฺตนฺติอาทิ นิรตฺถกํ โหตี’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ราชคิริกสิทฺธตฺถิกานญฺเญว; เต สนฺธาย อญฺเญเนวตฺเถน สมฺปยุตฺตตํ ทสฺเสตุํ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, อตฺตโน ลทฺธิวเสน ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสมิธาปิ เหฏฺฐา วุตฺตนยตฺตา อุตฺตานตฺถเมวฯ โย ปเนส ปรวาทินา ‘‘ยถา ติลมฺหิ เตล’’นฺติอาทิโก อุปมาปญฺโห อาหโฏ, โส ยสฺมา เวทนาสญฺญานํ วิย ติลเตลานํ ลกฺขณโต นานตฺตววตฺถานํ นตฺถิฯ สพฺเพสุปิ หิ ติลอฏฺฐิตเจสุ ติโลติ โวหารมตฺตํ, เตเนว ติลํ นิพฺพตฺเตตฺวา คหิเต ปุริมสณฺฐาเนน ติโล นาม น ปญฺญายติ, ตสฺมา อนาหฏสทิโสว โหตีติฯ

สมฺปยุตฺตกถาวณฺณนาฯ

3. เจตสิกกถาวณฺณนา

[475-477] อิทานิ เจตสิกกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ยสฺมา ผสฺสิกาทโย นาม นตฺถิ, ตสฺมา ‘‘เจตสิเกนาปิ น ภวิตพฺพํ, อิติ นตฺถิ เจตสิโก ธมฺโม’’ติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ ราชคิริกสิทฺธตฺถิกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ สหชาโตติ สมฺปยุตฺตสหชาตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ผสฺสิกาติ ตาทิสํ โวหารํ อปสฺสนฺตสฺส ปุจฺฉา ปรวาทิสฺสฯ กิํ โวหาเรน, ยถา จิตฺตนิสฺสิตโกติ เจตสิโก, เอวํ โสปิ ผสฺสนิสฺสิตตฺตา ผสฺสิโกติ วุตฺเต โทโส นตฺถีติ ปฏิญฺญา สกวาทิสฺสฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

เจตสิกกถาวณฺณนาฯ