[378] อายสฺมา สาริปุตฺโต ยถากมฺมูปคตํ ญาณํ ชานาตีติ อิทํ สกวาที ยสฺมา เถโร อปฺปิจฺฉตาย อภิญฺญาญาณานิ น วฬญฺเชตีติ เอกจฺเจ น ชานนฺติ, ตานิ ปนสฺส เนว อตฺถีติ มญฺญนฺติ, ตสฺมา ตํ ‘‘ทิพฺพจกฺขุโน อลาภี เถโร’’ติ มญฺญมานํ ปุจฺฉติฯ เตเนว การเณน ‘‘อตฺถายสฺมโต สาริปุตฺตสฺส ทิพฺพจกฺขู’’ติ ปรโต ปุฏฺโฐ ปฏิกฺขิปติฯ ทุติยํ ปุฏฺโฐ ยํกิญฺจิ สาวเกน ปตฺตพฺพํ, สพฺพํ ตํ เถเรน อนุปฺปตฺตนฺติ ปฏิชานาติฯ อิทานิสฺส วิกฺเขปํ กโรนฺโต สกวาที นนุ อายสฺมา สาริปุตฺโตติอาทิมาหฯ อิมญฺหิ คาถํ เถโร วฬญฺชนปณิธิยา เอว อภาเวน อาห, น อภิญฺญาญาณสฺส อภาเวนฯ ปรวาที ปน อภาเวเนวาติ อตฺถํ สลฺลกฺเขติฯ ตสฺมา ตสฺส ลทฺธิยา เถรสฺส ยถากมฺมูปคตญาณเมว อตฺถิ, โน ทิพฺพจกฺขุฯ เตน วุตฺตํ ‘‘เตน หิ น วตฺตพฺพํ ยถากมฺมูปคตญาณํ ทิพฺพจกฺขู’’ติฯ

ยถากมฺมูปคตญาณกถาวณฺณนาฯ

10. สํวรกถาวณฺณนา

[379] อิทานิ สํวรกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ตาวติํเส เทเว อุปาทาย ตตุตฺตริ เทเวสุ ยสฺมา เต ปญฺจ เวรานิ น สมาจรนฺติ, ตสฺมา สํวโร อตฺถีติ ลทฺธิ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, เวรสมุทาจารํ อปสฺสโต ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ตโต ยสฺมา สํวโร นาม สํวริตพฺเพ อสํวเร สติ โหติ, ตสฺมา อสํวรปุจฺฉา สกวาทิสฺส, เทเวสุ ปาณาติปาตาทีนํ อภาเวน ปฏิกฺเขโป อิตรสฺสฯ

อตฺถิ มนุสฺเสสูติอาทิ สํวเร สติ อสํวรสฺส อสํวเร จ สติ สํวรสฺส ปวตฺติทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ

[380] ปาณาติปาตา เวรมณีติ อาทิปญฺเหสุ ปาณาติปาตาทีนํ อสมาจรณวเสน ปฏิญฺญา, ปาณาติปาตาทีนํ นตฺถิตาย ปฏิกฺเขโป เวทิตพฺโพฯ ปฏิโลมปญฺหา อุตฺตานตฺถาเยวฯ

อวสาเน นตฺถิ เทเวสุ สํวโรติปญฺเห ปาณาติปาตาทีนิ กตฺวา ปุน ตโต สํวราภาวํ สนฺธาย ปฏิญฺญา สกวาทิสฺสฯ

ตโต ฉลวเสน ยทิ สํวโร นตฺถิ, สพฺเพ เทวา ปาณาติปาติโนติอาทิปุจฺฉา ปรวาทิสฺสฯ เทวานํ เวรสมุทาจารสฺส อภาเวน ปฏิกฺเขโป สกวาทิสฺสฯ นเหวนฺติ วจนมตฺตํ คเหตฺวา ลทฺธิปติฏฺฐาปนํ ปรวาทิสฺสฯ เอวํ ปติฏฺฐิตา ปน ลทฺธิ อปฺปติฏฺฐิตาว โหตีติฯ

สํวรกถาวณฺณนาฯ

11. อสญฺญกถาวณฺณนา

[381] อิทานิ อสญฺญกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘สงฺขารปจฺจยา วิญฺญาณ’’นฺติ วจนโต วินา วิญฺญาเณน ปฏิสนฺธิ นาม นตฺถิฯ ‘‘สญฺญุปฺปาทา จ ปน เต เทวา ตมฺหา กายา จวนฺตี’’ติ วจนโต อสญฺญสตฺตานมฺปิ จุติปฏิสนฺธิกฺขเณ สญฺญา อตฺถีติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ตโต นํ สกวาที ‘‘กิํ เต ตํ ฐานํ สญฺญาภโว’’ติอาทีหิ โจเทตุํ สญฺญาภโว สญฺญาคตีติอาทิมาหฯ ตํ สพฺพํ ตโต ปรญฺจ ปาฬินเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

อสญฺญกถาวณฺณนาฯ

12. เนวสญฺญานาสญฺญายตนกถาวณฺณนา

[384] อิทานิ เนวสญฺญานาสญฺญายตนกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘เนวสญฺญานาสญฺญายตน’’นฺติ วจนโต น วตฺตพฺพํ ‘‘ตสฺมิํ ภเว สญฺญา อตฺถี’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ เสสเมตฺถ สพฺพํ ปาฬินเยเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

เนวสญฺญานาสญฺญายตนกถาวณฺณนาฯ

ตติโย วคฺโคฯ