ทุติยํ ปุฏฺโฐ อรูปาวจริกานํ จตุนฺนํ มหาภูตานํ ปสาโท หุตฺวา อุปฺปชฺชตีติ ลทฺธิยา ปฏิชานาติฯ อปริยาปนฺนภาวํ ปนสฺส น อิจฺฉติ, ตสฺมา ปฏิกฺขิปติเยวฯ

[374] ทิพฺพจกฺขุํ ธมฺมุปตฺถทฺธนฺติ กามาวจรธมฺเมน อุปตฺถมฺภิตํ หุตฺวาฯ ปุน ธมฺมุปตฺถทฺธนฺติ โลกุตฺตรธมฺเมน อุปตฺถทฺธํฯ ทฺเวว จกฺขูนีติ ปุฏฺโฐ กิญฺจาปิ ทิพฺพจกฺขุโน ธมฺมุปตฺถทฺธสฺส ปญฺญาจกฺขุภาวํ น อิจฺฉติ, ปญฺญาจกฺขุสฺส ปน อตฺถิตาย ปฏิกฺขิปติฯ ปุน ปุฏฺโฐ มํสจกฺขุ ธมฺมุปตฺถทฺธํ ทิพฺพจกฺขุ โหตีติ ลทฺธิวเสน ปฏิชานาติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ทิพฺพจกฺขุกถาวณฺณนาฯ

8. ทิพฺพโสตกถาวณฺณนา

[375] อิทานิ ทิพฺพโสตกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เอกํเยว โสตนฺติ ปุฏฺโฐ ทฺวินฺนํ อตฺถิตาย ปฏิกฺขิปติฯ ปุน ปุฏฺโฐ ยสฺมา ตเทว ธมฺมุปตฺถทฺธํ ทิพฺพโสตํ นาม โหติ, ตสฺมา ปฏิชานาติฯ เสสํ เหฏฺฐา วุตฺตนยเมวาติฯ

ทิพฺพโสตกถาวณฺณนาฯ

9. ยถากมฺมูปคตญาณกถาวณฺณนา

[377] อิทานิ ยถากมฺมูปคตญาณกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘อิติ ทิพฺเพน จกฺขุนา วิสุทฺเธน…เป.… ยถากมฺมูปเค สตฺเต ปชานาตี’’ติ (ที. นิ. 1.246; ปฏิ. ม. 1.106) สุตฺตํ อโยนิโส คเหตฺวา ยถากมฺมูปคตญาณเมว ทิพฺพจกฺขุนฺติ ลทฺธิ, เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ปุน ยถากมฺมูปคตญฺจ มนสิ กโรตีติ ปุฏฺโฐ เอกจิตฺตสฺส อารมฺมณทฺวยาภาวา ปฏิกฺขิปติฯ ทุติยํ ปุฏฺโฐ นานาจิตฺตวเสน ปฏิชานาติฯ ปุน เลโสกาสํ อทตฺวา ทฺวินฺนํ ผสฺสานนฺติ ปุฏฺโฐ ปฏิกฺขิปติฯ อิติ ยถา อิมินา ยถากมฺมูปคตปเทน, เอวเมว อิเม วต โภนฺโต , สตฺตาติอาทิปเทหิปิ สทฺธิํ โยชนาสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ