เมนู

3. วิมุตฺติกถาวณฺณนา

[363] อิทานิ วิมุตฺติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘วีตราคจิตฺตานํ วิมุตฺติปโยชนํ นาม นตฺถิฯ ยถา ปน มลีนํ วตฺถํ โธวิยมานํ มลา วิมุจฺจติ, เอวํ สราคํ จิตฺตํ ราคโต วิมุจฺจตี’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย สราคนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ ตโต ราคสหคตนฺติอาทินา นเยน ปุฏฺโฐ มคฺคกฺขเณ จิตฺตํ วิมุจฺจติ นามฯ ตทา จ เอวรูปํ จิตฺตํ นตฺถีติ ปฏิกฺขิปติฯ

สผสฺสนฺติอาทินา นเยน ปุฏฺโฐปิ ยถา ผสฺโส จ จิตฺตญฺจ อุโภ ราคโต วิมุจฺจนฺติ, เอวํ ราคสฺส วิมุตฺติํ อปสฺสมาโน ปฏิกฺขิปติฯ สโทสาทีสุปิ อิมินาวุปาเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

วิมุตฺติกถาวณฺณนาฯ

4. วิมุจฺจมานกถาวณฺณนา

[366] อิทานิ วิมุจฺจมานกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘ฌาเนน วิกฺขมฺภนวิมุตฺติยา วิมุตฺตํ, มคฺคกฺขเณ สมุจฺเฉทวิมุตฺติยา วิมุจฺจมานํ นาม โหตี’’ติ ลทฺธิ, เต สนฺธาย วิมุตฺตํ วิมุจฺจมานนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา อิตรสฯ

ปุน เอกเทสนฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺสฯ ตตฺถ เอกเทสนฺติ ภาวนปุํสกํฯ ยถา วิมุตฺตํ, เอกเทเสน วา เอกเทเส วา อวิมุตฺตํ โหติ กิํ เอวํ เอกเทสํ วิมุตฺตํ, เอกเทสํ อวิมุตฺตนฺติ ปุจฺฉติฯ กิํ การณา เอวํ ปุจฺฉตีติ? ‘‘วิมุตฺตํ วิมุจฺจมาน’’นฺติ วิปฺปกตภาเวน วุตฺตตฺตาฯ ยถา หิ กริยมานา กฏาทโย วิปฺปกตตฺตา เอกเทเสน กตา เอกเทเสน อกตา โหนฺติ, ตถา อิทมฺปิ เอกเทสํ วิมุตฺตํ เอกเทสํ อวิมุตฺตนฺติ อาปชฺชติฯ ตโต ปรวาที กฏาทีนํ วิย จิตฺตสฺส เอกเทสาภาวา ปฐมปญฺเห ปฏิกฺขิปิตฺวา ทุติเย วิมุจฺจมานสฺส อปรินิฏฺฐิตวิมุตฺติตาย ปฏิชานาติฯ โลกิยชฺฌานกฺขณํ วา สนฺธาย ปฏิกฺขิปติฯ น หิ ตํ ตทา สมุจฺเฉทวิมุตฺติยา วิมุจฺจมานํฯ โลกุตฺตรชฺฌานกฺขณํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ ตญฺหิ ตทา สมุจฺเฉทวิมุตฺติยา วิมุตฺเตกเทเสน วิมุจฺจมานนฺติสฺส ลทฺธิฯ