[345] ทุกฺเข ทิฏฺเฐ จตฺตาริ สจฺจานีติ ปุจฺฉา ปรวาทิสฺส, เอกาภิสมยวเสน ปฏิญฺญา สกวาทิสฺสฯ ปุน ทุกฺขสจฺจํ จตฺตาริ สจฺจานีติ อนุโยเค จตุนฺนมฺปิ นานาสภาวตฺตา ปฏิกฺเขโป ตสฺเสวฯ

รูปกฺขนฺเธ อนิจฺจโต ทิฏฺเฐติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, สมุทฺทโต เอกพินฺทุสฺส รเส ปฏิวิทฺเธ เสสอุทกสฺส ปฏิเวโธ วิย เอกธมฺเม อนิจฺจาทิโต ปฏิวิทฺเธ สพฺเพปิ ปฏิวิทฺธา โหนฺตีติ ลทฺธิยา ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ

จตูหิ ญาเณหีติ ทุกฺเข ญาณาทีหิฯ อฏฺฐหิ ญาเณหีติ สาวกานํ สาธารเณหิ สจฺจญาเณหิ เจว ปฏิสมฺภิทาญาเณหิ จฯ ทฺวาทสหิ ญาเณหีติ ทฺวาทสงฺคปฏิจฺจสมุปฺปาทญาเณหิฯ จตุจตฺตารีสาย ญาเณหีติ ‘‘ชรามรเณ ญาณํ, ชรามรณสมุทเย ญาณ’’นฺติ เอวํ นิทานวคฺเค วุตฺตญาเณหิฯ สตฺตสตฺตติยา ญาเณหีติ ‘‘ชรามรณํ, ภิกฺขเว, อนิจฺจํ สงฺขตํ ปฏิจฺจสมุปฺปนฺนํ ขยธมฺมํ วยธมฺมํ วิราคธมฺมํ นิโรธธมฺม’’นฺติ (สํ. นิ. 2.20) เอวํ ตตฺเถว วุตฺตญาเณหิฯ เสสเมตฺถ ปาฬินเยเนว เวทิตพฺพํ สทฺธิํ สุตฺตสาธเนนาติฯ

อนุปุพฺพาภิสมยกถาวณฺณนาฯ

10. โวหารกถาวณฺณนา

[347] อิทานิ โวหารกถา นาม โหติฯ ตตฺถ พุทฺโธ ภควา โลกุตฺตเรน โวหาเรน โวหรตีติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ อนฺธกานํ; เต สนฺธาย ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิวเสน ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ โลกุตฺตเร โสเตติอาทีนิ ตสฺส อยุตฺตวาทีภาวทีปนตฺถํ วุตฺตานิฯ อยญฺเหตฺถ อธิปฺปาโย – ‘‘สทฺทายตนเมว เต โลกุตฺตรํ, อุทาหุ โสตาทีนิปี’’ติฯ

หญฺจิ พุทฺธสฺส ภควโต โวหาโร โลกิเย โสเต ปฏิหญฺญตีติ เอตฺถ ยทิ โส โลกุตฺตเร ปฏิหญฺเญยฺยฯ โลกุตฺตโร สิยาติ เอวมตฺโถ น คเหตพฺโพฯ โลกิเย ปฏิหญฺญมานสฺส ปน โลกุตฺตรตา นาม นตฺถีติ อยเมตฺถาธิปฺปาโยฯ