6. ทุกฺขาหารกถาวณฺณนา

[334] อิทานิ ทุกฺขาหารกถา นาม โหติฯ ตตฺถ ‘‘ทุกฺขํ ทุกฺขนฺติ วาจํ ภาสนฺโต ทุกฺเข ญาณํ อาหรติ, ตํ ทุกฺขาหาโร นาม วุจฺจติ ฯ ตญฺจ ปเนตํ มคฺคงฺคํ มคฺคปริยาปนฺน’’นฺติ เยสํ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ ปุพฺพเสลิยานํ; เต สนฺธาย ทุกฺขาหาโรติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ เย เกจีติ ปฐมปญฺเห อวิปสฺสเก สนฺธาย ปฏิกฺขิปติ, ทุติยปญฺเห วิปสฺสเก สนฺธาย ปฏิชานาติ, ตํ ปนสฺส ลทฺธิมตฺตเมวฯ ตสฺมา ‘‘สพฺเพ เต’’ติ วาทสฺส ภินฺทนตฺถํ พาลปุถุชฺชนาติอาทิมาหฯ ตํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

ทุกฺขาหารกถาวณฺณนาฯ

7. จิตฺตฏฺฐิติกถาวณฺณนา

[335] อิทานิ จิตฺตฏฺฐิติกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ สมาปตฺติจิตฺตญฺเจว ภวงฺคจิตฺตญฺจ อนุปฺปพนฺเธน ปวตฺตมานํ ทิสฺวา ‘‘เอกเมว จิตฺตํ จิรํ ติฏฺฐตี’’ติ ลทฺธิ เสยฺยถาปิ เอตรหิ เหฏฺฐา วุตฺตปฺปเภทานํ อนฺธกานํ, ตํลทฺธิวิโสธนตฺถํ เอกํ, จิตฺตํ ทิวสํ ติฏฺฐตีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ อุปฑฺฒทิวโส อุปฺปาทกฺขโณติ เอตฺถ ฐิติกฺขณํ อนามสิตฺวา ‘‘อนิจฺจา วต สงฺขารา, อุปฺปาทวยธมฺมิโน’’ติ (สํ. นิ. 1.186; 2.143) เทสนานเยน อุปฺปาทวยวเสเนว ปุจฺฉา กตาฯ

เต ธมฺมา จิตฺเตน ลหุปริวตฺตาติ ปุฏฺโฐ จิตฺตโต ลหุตรปริวตฺติโน ธมฺเม อปสฺสนฺโต ปฏิกฺขิปติฯ ทุติยํ ปุฏฺโฐ ยสฺส จิตฺตสฺส ทีฆฏฺฐิติํ อิจฺฉติ, ตํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ ยาวตายุกํ ติฏฺฐตีติ ปญฺเห ‘‘จุลฺลาสีติสหสฺสานิ, กปฺปา ติฏฺฐนฺติ เย มรู’’ติอาทิวจนวเสน (มหานิ. 10) อารุปฺปโต อญฺญตฺร ปฏิกฺขิปติ, อารุปฺเป ปฏิชานาติฯ มุหุตฺตํ มุหุตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ ปญฺเห ปรวาทิสฺส ‘‘อุปฺปาทวยธมฺมิโน’’ติอาทิสุตฺตวิโรธภเยน ปฏิชานาติฯ ฐิติํ ปนสฺส ลทฺธิวเสน อิจฺฉติฯ เสสเมตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

จิตฺตฏฺฐิติกถาวณฺณนาฯ