ปรธมฺมกุสลสฺสาติ สธมฺมโต ปรสฺมิํ อฏฺฐสมาปตฺติธมฺเมปิ กุสลสฺสฯ อุภโตภาควิมุตฺตํ สนฺธาเยวํ วทติฯ เสสเมตฺถ ปาฬิอนุสาเรเนว เวทิตพฺพนฺติฯ

ปรูปหารกถาวณฺณนาฯ

2-3-4. อญฺญาณาทิกถาวณฺณนา

[314] อิทานิ อญฺญาณํ, กงฺขา, ปรวิตรณาติ ติสฺโส กถา นาม โหนฺติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘อรหโต อิตฺถิปุริสาทีนํ นามโคตฺตาทีสุ ญาณปฺปวตฺติยา อภาเวน อตฺถิ อญฺญาณํ, ตตฺเถว สนฺนิฏฺฐานาภาเวน อตฺถิ กงฺขาฯ ยสฺมา จ เนสํ ตานิ วตฺถูนิ ปเร วิตรนฺติ ปกาเสนฺติ อาจิกฺขนฺติ, ตสฺมา เนสํ อตฺถิ ปรวิตรณา’’ติ อิมา ลทฺธิโย, เสยฺยถาปิ เอตรหิ ปุพฺพเสลิยาทีนํ; เตสํ ตา ลทฺธิโย ภินฺทิตุํ ตีสุปิ กถาสุ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา จ ปฏิกฺเขโป จ อิตรสฺสฯ ตตฺถ สพฺเพสุปิ ปญฺเหสุ เจว วิสฺสชฺชเนสุ จ ปาฬิํ อนุคนฺตฺวาว อตฺโถ เวทิตพฺโพติฯ

อญฺญาณาทิกถาวณฺณนาฯ

5. วจีเภทกถาวณฺณนา

[326] อิทานิ วจีเภทกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เยสํ ‘‘โสตาปตฺติมคฺคกฺขเณ ปฐมํ ฌานํ สมาปนฺนสฺส ทุกฺขนฺติ วาจา ภิชฺชตี’’ติ ลทฺธิ, เสยฺยถาปิ เอตรหิ ปุพฺพเสลิยาทีนํ; เต สนฺธาย สมาปนฺนสฺส อตฺถิ วจีเภโทติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ลทฺธิยํ ฐตฺวา ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ ปุน สพฺพตฺถาติ ตโย ภเว สนฺธาย ปุฏฺโฐ อรูปํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติฯ สพฺพทาติ กาลวเสน ปุฏฺโฐ ปฐมมคฺคกฺขเณ ปฐมชฺฌานิกสมาปตฺติโต อญฺญํ สพฺพํ สมาปตฺติกาลํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติฯ สพฺเพสํ สมาปนฺนานนฺติ ปุฏฺโฐ โลกิยสมาปตฺติโย สมาปนฺเน สนฺธาย ปฏิกฺขิปติฯ สพฺพสมาปตฺตีสูติ ปุฏฺโฐ ทุติยชฺฌานาทิกํ โลกุตฺตรํ สพฺพญฺจ โลกิยสมาปตฺติํ สนฺธาย ปฏิกฺขิปติฯ