[272] สุตฺตานุโยเค กุหิํ ผลุปฺปตฺตีติ ตสฺส อนาคามิโน อรหตฺตผลุปฺปตฺติ กุหินฺติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺสฯ ตตฺเถวาติ สุทฺธาวาเสสูติ อตฺโถฯ

หนฺท หีติ การณตฺเถ นิปาโตฯ อิทํ วุตฺตํ โหติ – ยสฺมา อนาคามิปุคฺคโล อิธ โลเก ภาวิเตน มคฺเคน ตตฺถ สุทฺธาวาเสสุ ผลํ สจฺฉิกโรติ, น ตตฺถ อญฺญํ มคฺคํ ภาเวติ, ตสฺมา นตฺถิ เทเวสุ พฺรหฺมจริยวาโสติฯ

2. สํสนฺทนพฺรหฺมจริยวณฺณนา

[273] อิทานิ ยทิ อญฺญตฺถ ภาวิเตน มคฺเคน อญฺญตฺถ ผลสจฺฉิกิริยา โหติ, โสตาปนฺนาทีนมฺปิ สิยาติ เอตมตฺถํ ทสฺเสตุํ ปุน อนาคามีติอาทีนํ สํสนฺทนปุจฺฉา สกวาทิสฺสฯ ตตฺถ อนาคามิสฺส ผลสจฺฉิกิริยาย ปฏิญฺญา, เสสานํ ผลสจฺฉิกิริยาย ปฏิกฺเขโป ปรวาทิสฺสฯ อิธ ภาวิตมคฺโค หิ อนาคามี อิธวิหายนิฏฺโฐ นาม โหติฯ โส อิธ อนาคามิมคฺคํ ภาเวตฺวา ‘‘โอปปาติโก ตตฺถปรินิพฺพายี’’ติ วจนโต ‘‘ปุน มคฺคภาวนํ วินา อุปปตฺติวเสเนว อรหตฺตผลํ สจฺฉิกโรตี’’ติ ตสฺส ลทฺธิฯ โสตาปนฺนสกทาคามิโน ปน ตตฺถ มคฺคํ ภาเวตฺวา ตตฺรุปปตฺติกา นาม โหนฺตีติ เตสํ อิธาคมนญฺเญว นตฺถิฯ อิติ โส อนาคามิสฺส ผลสจฺฉิกิริยํ ปุฏฺโฐ ปฏิชานาติฯ อิตเรสํ ปฏิกฺขิปติฯ

อนาคามี ปุคฺคโล ตตฺถ ภาวิเตน มคฺเคนาติ ปญฺเห ‘‘อนาคามิโน ตตฺถ มคฺคภาวนาว นตฺถี’’ติ ลทฺธิยา ปฏิกฺขิปติฯ มคฺโค จ ภาวียติ, น จ กิเลสา ปหียนฺตีติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส , รูปาวจรมคฺคํ สนฺธาย ปฏิญฺญา อิตรสฺสฯ รูปาวจรมคฺเคน หิ โส อิธวิหายนิฏฺโฐ นาม ชาโตฯ

อนาคามี ปุคฺคโล กตกรณีโยติ ปญฺเห ‘‘โอปปาติโก ตตฺถปรินิพฺพายี’’ติ วจนโต อุปปตฺติยาวสฺส กตกรณียาทิภาวํ สนฺธาย ปฏิชานาติฯ อรหาติ ปญฺเห อิธปรินิพฺพายิโน อรหโต วเสเนว ปฏิกฺขิปติฯ ปุน ปุฏฺโฐ ตตฺถปรินิพฺพายิโน วเสน ปฏิชานาติฯ

อตฺถิ อรหโต ปุนพฺภโวติอาทีสุปิ ตตฺถปรินิพฺพายี อิธปรินิพฺพายีนํ วเสเนว อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ

อปฺปฏิวิทฺธากุปฺโปว ตตฺถปรินิพฺพายตีติ ปุฏฺโฐ อิเธว ภาวิเตน มคฺเคน ตสฺส อกุปฺปปฏิเวธํ อิจฺฉนฺโต ปฏิกฺขิปติฯ

ยถา มิโคติ ปฐมํ อุทาหรณํ ปรวาทิสฺส, ทุติยํ สกวาทิสฺสฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

พฺรหฺมจริยกถา นิฏฺฐิตาฯ

3. โอธิโสกถาวณฺณนา

[274] อิทานิ โอธิโสกถา นาม โหติฯ ตตฺถ เย โสตาปนฺนาทีนํ นานาภิสมยวเสน ทุกฺขทสฺสนาทีหิ โอธิโส โอธิโส เอกเทเสน เอกเทเสน กิเลสปฺปหานํ อิจฺฉนฺติ เสยฺยถาปิ เอตรหิ สมฺมิติยาทโย, เตสํ ตํ ลทฺธิํ ภินฺทิตุํ โอธิโสติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ ปุน อนุโยโค สกวาทิสฺส, เอกเทเสน โสตาปนฺนาทิภาวสฺส อภาวโต ปฏิกฺเขโป ปรวาทิสฺสฯ อิมินา อุปาเยน สพฺพวาเรสุ อตฺโถ เวทิตพฺโพติฯ

โอธิโสกถาวณฺณนาฯ