[211] อญฺโญ ปุคฺคโลติปญฺเหปิ สงฺขเตหิ ขนฺเธหิ อญฺญตฺตํ อนิจฺฉนฺโต ปฏิกฺเขโป ตสฺเสวฯ

[212] ขนฺธา สงฺขตาติอาทิ สงฺขตาสงฺขตานิ สรูเปน ทสฺเสตฺวา อญฺญตฺตปุจฺฉนตฺถํ วุตฺตํฯ

[213] รูปํ สงฺขตนฺติอาทิ ขนฺเธ วิภาคโต ทสฺเสตฺวา อญฺญตฺตปุจฺฉนตฺถํ วุตฺตํฯ

[214] ปุคฺคลสฺส อุปฺปาโทติ ปุจฺฉา สกวาทิสฺส, ‘‘ชาติธมฺมา ชราธมฺมา, อโถ มรณธมฺมิโน’’ติอาทิสุตฺตวเสน ปฏิญฺญา ปรวาทิสฺสฯ สงฺขตภาวํ ปนสฺส โส น อิจฺฉติ, ตสฺมา ปฏิกฺขิปติฯ

[215] ปุน น อุปฺปาโท ปญฺญายตีติอาทินา นเยน ปุฏฺโฐ ‘‘ทุกฺขเมว หิ สมฺโภติ , ทุกฺขํ ติฏฺฐติ เวติ จา’’ติอาทิวจนโต (สํ. นิ. 1.171) ปุคฺคลสฺส อุปฺปาทาทโย นาม น ยุชฺชนฺตีติ ปฏิชานาติฯ

[216] อตฺถตฺถมฺหีติ อตฺถํ วุจฺจติ นิพฺพานํฯ ตตฺถ อตฺถีติ ปุจฺฉติฯ ตสฺส อตฺถิตาย สสฺสตํ, นตฺถิตายฯ อุจฺเฉโท อาปชฺชติฯ ตทุภยมฺปิ อนิจฺฉนฺโต ปจฺฉา ปฏิกฺขิปติฯ

ญาตกานุโยคาทิวณฺณนาฯ

19. ปฏิเวธานุโยคาทิวณฺณนา

[217] ภวํ นิสฺสาย ปญฺเห ภวนฺติ อุปปตฺติภวํฯ

[218] เวทนํ เวทิยมานปญฺเห เวทนํ เวทิยมาโน ปริคฺคหิตเวทโน โยคาวจโรว ปชานาติ, พาลปุถุชฺชโน นปฺปชานาติฯ

[224] กายานุปสฺสนาทิปญฺหา อุตฺตานตฺถาเยวฯ