นฺหตฺวา ปาริมตีรํ อุตฺตริตฺวา ถเล ฐิตปุริโส วิย จตฺตาโร โอเฆ อติกฺกมิตฺวา นิพฺพานถเล ฐิโต ขีณาสวพฺราหฺมโณฯ ถเล ฐิตปุริสสฺส นครํ ปวิสิตฺวา ปาสาทวรํ อารุยฺห อุตฺตมโภชนภุญฺชนํ วิย ขีณาสวสฺส นิพฺพานารมฺมณํ ผลสมาปตฺติํ อปฺเปตฺวา วีตินามนํ เวทิตพฺพํฯ อุภโตภาควิมุตฺตาทโย เหฏฺฐา ปกาสิตาเยวาติฯ
สตฺตกนิทฺเทสวณฺณนาฯ
[207] อฏฺฐกนวกนิทฺเทสาปิ เหฏฺฐา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพาฯ
10. ทสกนิทฺเทสวณฺณนา
[209] ทสกนิทฺเทเส – อิธาติ กามาวจรภูมิยํฯ กามาวจรภูมิยญฺหิ สตฺตกฺขตฺตุปรมาทีนํ กามาวจรภูมิยญฺเญว นิฏฺฐา โหติฯ กามาวจรตฺตภาเวเนว อรหตฺตปฺปตฺติ จ อนุปาทิเสสนิพฺพานปฺปตฺติ จ โหตีติ อตฺโถฯ
อิธ วิหายาติ อิธ กามาวจเร อตฺตภาเว วิหาย สุทฺธาวาสตฺตภาเว ฐิตานํ นิฏฺฐา โหตีติ อตฺโถฯ อนฺตราปรินิพฺพายิอาทโย หิ อิธ อนาคามิผลํ ปตฺวา อิโต จุตา สุทฺธาวาเสสุ อุปฺปชฺชิตฺวา เตน อตฺตภาเวน อรหตฺตญฺเจว อนุปาทิเสสนิพฺพานธาตุญฺจ ปาปุณนฺติฯ เตน วุตฺตํ – ‘‘อิเมสํ ปญฺจนฺนํ อิธ วิหาย นิฏฺฐา’’ติฯ
ทสกนิทฺเทสวณฺณนาฯ
นิคมนกถา
เอตฺตาวตา จ –
ยํ เว ปุคฺคลปญฺญตฺติํ, โลเก อปฺปฏิปุคฺคโล;
นาติสงฺเขปโต สตฺถา, เทเสสิ ติทสาลเยฯ
ตสฺสา อฏฺฐกถญฺเจว, ทีปภาสาย สงฺขตํ;
อาคมฏฺฐกถาโย จ, โอคาเหตฺวา อเสสโตฯ
สุวิภตฺโต อสํกิณฺโณ, โย โย อตฺโถ ยหิํ ยหิํ;
ตโต ตโต ตํ คเหตฺวา, ปหาย อติวิตฺถารํฯ
วิสุทฺธิมคฺเค ยํ วุตฺตํ, ตํ อนาทาย สงฺขตา;
นาติสงฺเขปวิตฺถาร-นเยนฏฺฐกถา อยํฯ
ตํ เอตํ สตฺตมตฺเตหิ, ภาณวาเรหิ ตนฺติยา;
จิรฏฺฐิตตฺถํ ธมฺมสฺส, สงฺขโรนฺเตน ยํ มยาฯ
สมฺปตฺตํ กุสลํ เตน, สทฺธมฺมํ สุขุมํ สิวํ;
โอโลเกนฺตุ วิสุทฺเธน, ปาณโย ธมฺมจกฺขุนาติฯ
ปุคฺคลปญฺญตฺติ-อฏฺฐกถา นิฏฺฐิตาฯ
ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ
อภิธมฺมปิฏเก