เมนู

ปริเทวนิทฺเทโส

[195] ปริเทวนิทฺเทเส ‘มยฺหํ ธีตา, มยฺหํ ปุตฺโต’ติ เอวํ อาทิสฺส อาทิสฺส เทวนฺติ โรทนฺติ เอเตนาติ อาเทโวฯ ตํ ตํ วณฺณํ ปริกิตฺเตตฺวา ปริกิตฺเตตฺวา เทวนฺติ เอเตนาติ ปริเทโวฯ ตโต ปรานิ ทฺเว ทฺเว ปทานิ ปุริมทฺวยสฺเสว อาการภาวนิทฺเทสวเสน วุตฺตานิฯ วาจาติ วจนํฯ ปลาโปติ ตุจฺฉํ นิรตฺถกวจนํฯ อุปฑฺฒภณิตอญฺญภณิตาทิวเสน วิรูโป ปลาโป วิปฺปลาโปฯ ลาลปฺโปติ ปุนปฺปุนํ ลปนํฯ ลาลปฺปนากาโร ลาลปฺปนาฯ ลาลปฺปิตสฺส ภาโว ลาลปฺปิตตฺตํฯ อยํ วุจฺจติ ปริเทโวติ อยํ ปริเทโว นาม กถิยติฯ โส ลาลปฺปนลกฺขโณ, คุณโทสปริกิตฺตนรโส, สมฺภมปจฺจุปฏฺฐาโนฯ

‘ปริเทวสฺส ทุกฺขฏฺโฐ เวทิตพฺโพ’ติ เอตฺถ ปน อยมฺปิ สยํ น ทุกฺโข, กายทุกฺขโทมนสฺสทุกฺขานํ ปน วตฺถุภาเวน ทุกฺโขติ วุตฺโตฯ ปริเทวนฺโต หิ อตฺตโน ขนฺธํ มุฏฺฐีหิ โปเถติ, อุโภหิ หตฺเถหิ อุรํ ปหรติ ปิํสติ, สีเสน ภิตฺติยา สทฺธิํ ยุชฺฌติฯ เตนสฺส พลวํ กายทุกฺขํ อุปฺปชฺชติฯ ‘เอตฺตกา เม ญาตโย ขยํ วยํ อพฺภตฺถํ คตา’ติอาทีนิ จินฺเตติฯ เตนสฺส พลวํ โทมนสฺสํ อุปฺปชฺชติฯ อิติ อิเมสํ ทฺวินฺนมฺปิ ทุกฺขานํ วตฺถุภาเวน ทุกฺโขติ เวทิตพฺโพฯ อปิจ –

ยํ โสกสลฺลวิหโต ปริเทวมาโน,

กณฺโฐฏฺฐตาลุตลโสสชมปฺปสยฺหํ;

ภิยฺโยธิมตฺตมธิคจฺฉติเยว ทุกฺขํ,

ทุกฺโขติ เตน ภควา ปริเทวมาหาติฯ

ทุกฺขโทมนสฺสนิทฺเทโส

[196-7] ทุกฺขโทมนสฺสนิทฺเทสา เหฏฺฐา ธมฺมสงฺคหฏฺฐกถายํ วณฺณิตตฺตา ปากฏา เอวฯ ลกฺขณาทีนิ ปน เตสํ ตตฺถ วุตฺตาเนวฯ

‘ทุกฺขสฺส ทุกฺขฏฺโฐ เวทิตพฺโพ, โทมนสฺสสฺส ทุกฺขฏฺโฐ เวทิตพฺโพ’ติ เอตฺถ ปน อุภยมฺเปตํ สยญฺจ ทุกฺขตฺตา กายิกเจตสิกทุกฺขานญฺจ วตฺถุภาเวน ทุกฺขนฺติ วุตฺตํฯ