ติพฺพนฺธกาเร จ อสยฺหสีเต,

โลกนฺตเร ยํ อสุเรสุ ทุกฺขํ;

น ตํ ภเว ตตฺถ น จสฺส ชาติ,

ยโต อยํ ชาติ ตโตปิ ทุกฺขาฯ

ยญฺจาปิ คูถนรเก วิย มาตุคพฺเภ,

สตฺโต วสํ จิรมโต พหิ นิกฺขมนญฺจ;

ปปฺโปติ ทุกฺขมติโฆรมิทมฺปิ นตฺถิ,

ชาติํ วินา อิติปิ ชาติรยญฺหิ ทุกฺขาฯ

กิํ ภาสิเตน พหุนา นนุ ยํ กุหิญฺจิ,

อตฺถีธ กิญฺจิทปิ ทุกฺขมิทํ กทาจิ;

เนวตฺถิ ชาติวิรเห ยทโต มเหสี,

ทุกฺขาติ สพฺพปฐมํ อิมมาห ชาตินฺติฯ

ชรานิทฺเทโส

[192] ชรานิทฺเทเส ชราติ สภาวปจฺจตฺตํฯ ชีรณตาติ อาการนิทฺเทโสฯ ขณฺฑิจฺจนฺติอาทโย ตโย กาลาติกฺกเม กิจฺจนิทฺเทสาฯ ปจฺฉิมา ทฺเว ปกตินิทฺเทสาฯ อยญฺหิ ชราติ อิมินา ปเทน สภาวโต ทีปิตา, เตนสฺสา อิทํ สภาวปจฺจตฺตํฯ ชีรณตาติ อิมินา อาการโต , เตนสฺสายํ อาการนิทฺเทโสฯ ขณฺฑิจฺจนฺติ อิมินา กาลาติกฺกเม ทนฺตนขานํ ขณฺฑิตภาวกรณกิจฺจโตฯ ปาลิจฺจนฺติ อิมินา เกสโลมานํ ปลิตภาวกรณกิจฺจโตฯ วลิตฺตจตาติ อิมินา มํสํ มิลาเปตฺวา ตเจ วลิตฺตภาวกรณกิจฺจโต ทีปิตาฯ เตนสฺสา อิเม ขณฺฑิจฺจนฺติ อาทโย ตโย กาลาติกฺกเม กิจฺจนิทฺเทสาฯ เตหิ อิเมสํ วิการานํ ทสฺสนวเสน ปากฏีภูตาติ ปากฏชรา ทสฺสิตาฯ ยเถว หิ อุทกสฺส วา วาตสฺส วา อคฺคิโน วา ติณรุกฺขาทีนํ สํสคฺคปลิภคฺคตาย วา ฌามตาย วา คตมคฺโค ปากโฏ โหติ, น จ โส คตมคฺโค ตาเนว อุทกาทีนิ, เอวเมว ชราย ทนฺตาทีสุ ขณฺฑิจฺจาทิวเสน คตมคฺโค ปากโฏ, จกฺขุํ อุมฺมีเลตฺวาปิ คยฺหติฯ น จ ขณฺฑิจฺจาทีเนว ชรา; น หิ ชรา จกฺขุวิญฺเญยฺยา โหติฯ