เสสสเหตุกวิปาเกสุปิ เอเสว นโย อญฺญตฺร อรูปาวจรวิปากาฯ อรูปาวจรวิปากสฺมิญฺหิ วารทฺวยเมว ลพฺภตีติฯ

อพฺยากตนิทฺเทสวณฺณนาฯ

อวิชฺชามูลกกุสลนิทฺเทสวณฺณนา

[334] อิทานิ อปเรน ปริยาเยน เอกจิตฺตกฺขเณ ปจฺจยาการํ ทสฺเสตุํ ปุน กตเม ธมฺมา กุสลาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ อวิชฺชาปจฺจยาติ อุปนิสฺสยปจฺจยตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ เตเนว นิทฺเทสวาเร ‘‘ตตฺถ กตมา อวิชฺชา’’ติ อวิภชิตฺวา ‘‘ตตฺถ กตโม อวิชฺชาปจฺจยา สงฺขาโร’’ติ วิภตฺตํฯ กุสลเจตนาสงฺขาโต หิ สงฺขาโรเยว ตสฺมิํ สมเย จิตฺเตน สหชาโต โหติ, น อวิชฺชาฯ

ตตฺถ โลกิยกุสลสฺส เหฏฺฐา สุตฺตนฺตภาชนีเย วุตฺตนเยเนว อวิชฺชา ปจฺจโย โหติฯ ยสฺมา ปน อปฺปหีนาวิชฺโช อวิชฺชาย ปหานตฺถํ โลกุตฺตรํ ภาเวติ, ตสฺมา ตสฺสาปิ สมติกฺกมวเสน ปจฺจโย โหติฯ อวิชฺชาวโตเยว หิ กุสลายูหนํ โหติ, น อิตรสฺสฯ ตตฺถ เตภูมกกุสเล สมฺโมหวเสนปิ สมติกฺกมภาวนาวเสนปิ อายูหนํ ลพฺภติ; โลกุตฺตเร สมุจฺเฉทภาวนาวเสนาติฯ เสสํ วุตฺตนยเมวฯ

อยํ ปน วิเสโส – ยถา เหฏฺฐา เอเกกกุสเล จตุนฺนํ จตุกฺกานํ วเสน นว โสฬสกา ลทฺธา, ตถา อิธ น ลพฺภนฺติฯ กสฺมา? อวิชฺชาย อวิคตสมฺปยุตฺตอญฺญมญฺญปจฺจยาภาวโตฯ อุปนิสฺสยวเสน ปเนตฺถ ปฐมจตุกฺกเมว ลพฺภติฯ ตมฺปิ ปฐมวารเมว ทสฺเสตฺวา สํขิตฺตํฯ นีหริตฺวา ปน ทสฺเสตพฺพนฺติฯ

อวิชฺชามูลกกุสลนิทฺเทสวณฺณนาฯ