เอโก ปเนกายตน-ปฺปภโว อิติ ทีปิโต;

ผสฺโสยํ เอกวจน-นิทฺเทเสนิธ ตาทินาฯ

‘เอกวจนนิทฺเทเสนา’ติ สฬายตนปจฺจยา ผสฺโสติ อิมินา หิ เอกวจนนิทฺเทเสน อเนเกหิ อายตเนหิ เอโก ผสฺโส โหตีติ ตาทินา ทีปิโตติ อตฺโถฯ อายตเนสุ ปน –

ฉธา ปญฺจ ตโต เอกํ, นวธา พาหิรานิ ฉ;

ยถาสมฺภวเมตสฺส, ปจฺจยตฺเต วิภาวเยฯ

ตตฺรายํ วิภาวนา – จกฺขายตนาทีนิ ตาว ปญฺจ จกฺขุสมฺผสฺสาทิเภทโต ปญฺจวิธสฺส ผสฺสสฺส นิสฺสยปุเรชาตอินฺทฺริยวิปฺปยุตฺตอตฺถิอวิคตวเสน ฉธา ปจฺจยา โหนฺติฯ ตโต ปรํ เอกํ วิปากมนายตนํ อเนกเภทสฺส วิปากมโนสมฺผสฺสสฺส สหชาตอญฺญมญฺญนิสฺสยวิปากอาหารอินฺทฺริยสมฺปยุตฺตอตฺถิอวิคตวเสน นวธา ปจฺจโย โหติฯ พาหิเรสุ ปน รูปายตนํ จกฺขุสมฺผสฺสสฺส อารมฺมณปุเรชาตอตฺถิอวิคตวเสน จตุธา ปจฺจโย โหติฯ ตถา สทฺทายตนาทีนิ โสตสมฺผสฺสาทีนํฯ มโนสมฺผสฺสสฺส ปน ตานิ ธมฺมายตนญฺจ ตถา จ อารมฺมณปจฺจยมตฺเตเนว จาติ เอวํ พาหิรานิ ฉ ยถาสมฺภวเมตสฺส ปจฺจยตฺเต วิภาวเยติฯ

สฬายตนปจฺจยา ผสฺสปทนิทฺเทโสฯ

เวทนาปทนิทฺเทโส

[231] ผสฺสปจฺจยา เวทนานิทฺเทเส –

ทฺวารโต เวทนา วุตฺตา, จกฺขุสมฺผสฺสชาทิกา;

ฉเฬว ตา ปเภเทน, เอกูนนวุตี มตาฯ

จกฺขุสมฺผสฺสชาเวทนาติอาทินา หิ นเยน ปาฬิยํ อิมา จกฺขุสมฺผสฺสชาทิกา ทฺวารโต ฉเฬว เวทนา วุตฺตาฯ ตา ปน ปเภเทน เอกูนนวุติยา จิตฺเตหิ สมฺปยุตฺตตฺตา เอกูนนวุตีติ มตาฯ

เวทนาสุ ปเนตาสุ, อิธ พาตฺติํส เวทนา;

วิปากจิตฺตยุตฺตาว, อธิปฺเปตาติ ภาสิตาฯ