ตานิ จตูหิ อธิปตีหิ จตุคฺคุณิตานิ อฏฺฐ ฯ อิติ สุทฺธิกานิ ทฺเว สาธิปตี อฏฺฐาติ สพฺพมฺปิ นยสหสฺสํ โหติฯ ยถา จ โสตาปตฺติมคฺเค, เอวํ เสสมคฺเคสุปีติ จตฺตาริ นยสหสฺสานิ โหนฺติฯ ยถา จ ปฐมโกฏฺฐาเส จตฺตาริ, เอวํ เสเสสุปีติ อฏฺฐงฺคิกวาเร ปญฺจสุ โกฏฺฐาเสสุ วีสติ นยสหสฺสานิ โหนฺติฯ ตถา ปญฺจงฺคิกวาเร สพฺพสงฺคาหิกวาเร จาติ สพฺพานิปิ สฏฺฐิ นยสหสฺสานิ สตฺถารา วิภตฺตานิฯ ปาฬิ ปน สงฺเขเปน อาคตาฯ เอวมิทํ ติวิธมหาวารํ ปญฺจทสโกฏฺฐาสํ สฏฺฐินยสหสฺสปฏิมณฺฑิตํ อภิธมฺมภาชนียํ นาม นิทฺทิฏฺฐนฺติ เวทิตพฺพํฯ

อภิธมฺมภาชนียวณฺณนาฯ

3. ปญฺหาปุจฺฉกวณฺณนา

[215] ปญฺหาปุจฺฉเก จตุนฺนมฺปิ สจฺจานํ ขนฺธวิภงฺเค วุตฺตนยานุสาเรเนว กุสลาทิภาโว เวทิตพฺโพฯ อารมฺมณตฺติเกสุ ปน สมุทยสจฺจํ กามาวจรธมฺเม อสฺสาเทนฺตสฺส ปริตฺตารมฺมณํ โหติ, มหคฺคตธมฺเม อสฺสาเทนฺตสฺส มหคฺคตารมฺมณํ, ปญฺญตฺติํ อสฺสาเทนฺตสฺส นวตฺตพฺพารมฺมณํฯ ทุกฺขสจฺจํ กามาวจรธมฺเม อารพฺภ อุปฺปนฺนํ ปริตฺตารมฺมณํ, รูปารูปาวจรธมฺเม อารพฺภ อุปฺปตฺติกาเล มหคฺคตารมฺมณํ, นว โลกุตฺตรธมฺเม ปจฺจเวกฺขณกาเล อปฺปมาณารมฺมณํ, ปณฺณตฺติํ ปจฺจเวกฺขณกาเล นวตฺตพฺพารมฺมณํฯ มคฺคสจฺจํ สหชาตเหตุวเสน สพฺพทาปิ มคฺคเหตุกํ วีริยํ วา วีมํสํ วา เชฏฺฐกํ กตฺวา มคฺคภาวนากาเล มคฺคาธิปติ, ฉนฺทจิตฺเตสุ อญฺญตราธิปติกาเล นวตฺตพฺพํ นาม โหติฯ ทุกฺขสจฺจํ อริยานํ มคฺคปจฺจเวกฺขณกาเล มคฺคารมฺมณํ, เตสํเยว มคฺคํ ครุํ กตฺวา ปจฺจเวกฺขณกาเล มคฺคาธิปติ, เสสธมฺมปจฺจเวกฺขณกาเล นวตฺตพฺพํ โหติฯ

ทฺเว สจฺจานีติ ทุกฺขสมุทยสจฺจานิฯ เอตานิ หิ อตีตาทิเภเท ธมฺเม อารพฺภ อุปฺปตฺติกาเล อตีตาทิอารมฺมณานิ โหนฺติฯ สมุทยสจฺจํ อชฺฌตฺตาทิเภเท ธมฺเม อสฺสาเทนฺตสฺส อชฺฌตฺตาทิอารมฺมณํ โหติ, ทุกฺขสจฺจํ อากิญฺจญฺญายตนกาเล นวตฺตพฺพารมฺมณมฺปีติ เวทิตพฺพํฯ อิติ อิมสฺมิํ ปญฺหาปุจฺฉเก ทฺเว สจฺจานิ โลกิยานิ โหนฺติ, ทฺเว โลกุตฺตรานิฯ