ตสฺมา จตุนฺนมฺปิ เอกโต อุปฺปชฺชตีติ วจนํ ยุชฺชติ เอวฯ พฺยาปาโท ปน อสงฺขาริกจิตฺเต อุทฺธจฺจอวิชฺชานีวรเณหิ, สสงฺขาริเก ถินมิทฺธอุทฺธจฺจอวิชฺชานีวรเณหิ, อสงฺขาริเกเยว อุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจอวิชฺชานีวรเณหิ, สสงฺขาริเกเยว ถินมิทฺธอุทฺธจฺจกุกฺกุจฺจอวิชฺชานีวรเณหิ สทฺธินฺติ จตุธา เอกโต อุปฺปชฺชติฯ อุทฺธจฺจํ ปน อวิชฺชานีวรณมตฺเตน สทฺธิํ เอกธาว เอกโต อุปฺปชฺชติฯ วิจิกิจฺฉุทฺธจฺจอวิชฺชานีวรเณหิ สทฺธิํ เอกธาว เอกโต อุปฺปชฺชติฯ

[1577] ยมฺปิทํ กิเลสโคจฺฉเก ยตฺถ ทฺเว ตโย กิเลสา เอกโต อุปฺปชฺชนฺตีติ วุตฺตํ, ตตฺถ ‘ทฺเว กิเลสา อญฺเญหิ, ตโย วา กิเลสา อญฺเญหิ กิเลเสหิ สทฺธิํ อุปฺปชฺชนฺตี’ติ เอวมตฺโถ เวทิตพฺโพฯ กสฺมา? ทฺวินฺนํ ติณฺณํเยว วา เอกโต อุปฺปตฺติยา อสมฺภวโตฯ

ตตฺถ ทสธา กิเลสานํ เอกโต อุปฺปตฺติ โหติฯ เอตฺถ หิ โลโภ ฉธา เอกโต อุปฺปชฺชติฯ ปฏิโฆ ทฺวิธาฯ ตถา โมโหติ เวทิตพฺโพฯ กถํ? โลโภ ตาว อสงฺขาริเก ทิฏฺฐิวิปฺปยุตฺเต โมหอุทฺธจฺจอหิริกาโนตฺตปฺเปหิ, สสงฺขาริเก โมหถินอุทฺธจฺจอหิริกาโนตฺตปฺเปหิ, อสงฺขาริเกเยว โมหมานุทฺธจฺจาหิริกาโนตฺตปฺเปหิ , สสงฺขาริเกเยว โมหมานถินอุทฺธจฺจอหิริกาโนตฺตปฺเปหิ, ทิฏฺฐิสมฺปยุตฺเต ปน อสงฺขาริเก โมหอุทฺธจฺจทิฏฺฐิอหิริกาโนตฺตปฺเปหิ, สสงฺขาริเก โมหทิฏฺฐิถินอุทฺธจฺจอหิริกาโนตฺตปฺเปหิ สทฺธินฺติ ฉธา เอกโต อุปฺปชฺชติฯ

ปฏิโฆ ปน อสงฺขาริเก โมหอุทฺธจฺจอหิริกาโนตฺตปฺเปหิ, สสงฺขาริเก โมหถินอุทฺธจฺจอหิริกาโนตฺตปฺเปหิ สทฺธินฺติ เอวํ ทฺวิธา เอกโต อุปฺปชฺชติฯ โมโห ปน วิจิกิจฺฉาสมฺปยุตฺเต วิจิกิจฺฉุทฺธจฺจอหิริกาโนตฺตปฺเปหิ, อุทฺธจฺจสมฺปยุตฺเต อุทฺธจฺจอหิริกาโนตฺตปฺเปหิ สทฺธินฺติ เอวํ ทฺวิธา เอกโต อุปฺปชฺชติฯ เสสํ สพฺพตฺถ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ

อฏฺฐสาลินิยา ธมฺมสงฺคหอฏฺฐกถาย

อฏฺฐกถากณฺฑวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

นิคมนกถา

เอตฺตาวตา จ –