เมนู

ปญฺจกนิทฺเทสวณฺณนา

[967] ปญฺจวิธสงฺคหนิทฺเทเส กกฺขฬนฺติ ถทฺธํฯ ขรเมว ขรคตํ, ผรุสนฺติ อตฺโถฯ อิตเร ทฺเวปิ สภาวนิทฺเทสา เอวฯ อชฺฌตฺตนฺติ นิยกชฺฌตฺตํฯ พหิทฺธาติ พาหิรํฯ อุปาทิณฺณนฺติ น กมฺมสมุฏฺฐานเมวฯ อวิเสเสน ปน สรีรฏฺฐกสฺเสตํ คหณํฯ สรีรฏฺฐกญฺหิ อุปาทิณฺณํ วา โหตุ อนุปาทิณฺณํ วา, อาทินฺนคหิตปรามฏฺฐวเสน สพฺพํ อุปาทิณฺณเมว นามฯ

[969] เตโชคตนฺติ สพฺพเตเชสุ คตํ อุณฺหตฺตลกฺขณํ, เตโช เอว วา เตโชภาวํ คตนฺติ ‘เตโชคตํ’ฯ อุสฺมาติ อุสฺมากาโรฯ อุสฺมาคตนฺติ อุสฺมาภาวํ คตํฯ อุสฺมาการสฺเสเวตํ นามํฯ อุสุมนฺติ พลวอุสฺมาฯ อุสุมเมว อุสุมภาวํ คตนฺติ อุสุมคตํ

[970] วายนกวเสน วาโยฯ วาโยว วาโยภาวํ คตตฺตา วาโยคตํฯ ถมฺภิตตฺตนฺติ อุปฺปลนาฬตจาทีนํ วิย วาตปุณฺณานํ ถมฺภิตภาโว รูปสฺสฯ

ฉกฺกาทินิทฺเทสวณฺณนา

[972-4] ฉพฺพิธาทิสงฺคหานํ ติณฺณํ โอสานปทสฺส เภทาภาวโต อาทิโต ปฏฺฐาย อปุจฺฉิตฺวาว นิทฺเทโส กโตฯ ตตฺถ จกฺขุวิญฺญาเณน ชานิตุํ สกฺกาติ จกฺขุวิญฺเญยฺยํ…เป.… มโนวิญฺญาเณน ชานิตุํ สกฺกาติ มโนวิญฺเญยฺยํฯ ติวิธาย มโนธาตุยา ชานิตุํ สกฺกาติ มโนธาตุวิญฺเญยฺยํ สพฺพํ รูปนฺติ เอตฺถ ยสฺมา เอกํ รูปมฺปิ มโนวิญฺญาณธาตุยา อชานิตพฺพํ นาม นตฺถิ, ตสฺมา ‘สพฺพํ รูป’นฺติ วุตฺตํฯ สมฺมาสมฺพุทฺเธน หิ อภิธมฺมํ ปตฺวา นยํ กาตุํ ยุตฺตฏฺฐาเน นโย อกโต นาม นตฺถิฯ อิทญฺจ เอกรูปสฺสาปิ มโนวิญฺญาณธาตุยา อชานิตพฺพสฺส อภาเวน นยํ กาตุํ ยุตฺตฏฺฐานํ นาม, ตสฺมา นยํ กโรนฺโต ‘สพฺพํ รูป’นฺติ อาหฯ

[974] สุขสมฺผสฺโสติ สุขเวทนาปฏิลาภปจฺจโยฯ ทุกฺขสมฺผสฺโสติ ทุกฺขเวทนาปฏิลาภปจฺจโยฯ อิธาปิ โผฏฺฐพฺพารมฺมณสฺส สุขทุกฺขสฺส สพฺภาวโต อยํ นโย ทินฺโนฯ