เมนู

จตุตฺถจิตฺตํ

[402] จตุตฺถํ วุตฺตปฺปกาเรสุ เอว ฐาเนสุ ยทา สีเส เขฬํ ขิปนฺติ, ปาทปํสุํ โอกิรนฺติ, ตทา ตสฺส ปริหรณตฺถํ สอุสฺสาเหน อนฺตรนฺตรา โอโลเกนฺตานํ ราชนาฏเกสุ นิกฺขนฺเตสุ อุสฺสารณาย วตฺตมานาย เตน เตน ฉิทฺเทน โอโลเกนฺตานญฺจาติ เอวมาทีสุ ฐาเนสุ อุปฺปชฺชติฯ อิธ ปน ถินมิทฺเธหิ สทฺธิํ สตฺต เยวาปนกา โหนฺติฯ อุภยตฺถาปิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ ปริหายติฯ ตํ ฐเปตฺวา เสสานํ วเสน ธมฺมคณนา เวทิตพฺพาติฯ

ปญฺจมจิตฺตํ

[403] ปญฺจมํ ฉสุ อารมฺมเณสุ เวทนาวเสน มชฺฌตฺตสฺส โลภํ อุปฺปาเทตฺวา ‘สตฺโต สตฺโต’ติอาทินา นเยน ปรามสนฺตสฺส อุปฺปชฺชติฯ โสมนสฺสฏฺฐาเน ปเนตฺถ อุเปกฺขาเวทนา โหติ, ปีติปทํ ปริหายติฯ เสสํ สพฺพํ ปฐมจิตฺตสทิสเมวฯ

ฉฏฺฐจิตฺตาทิ

[409-412] ฉฏฺฐสตฺตมฏฺฐมานิปิ เวทนํ ปริวตฺเตตฺวา ปีติปทญฺจ หาเปตฺวา ทุติยตติยจตุตฺเถสุ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพานิฯ อิเมสุ อฏฺฐสุ โลภสหคตจิตฺเตสุ สหชาตาธิปติ อารมฺมณาธิปตีติ ทฺเวปิ อธิปตโย ลพฺภนฺติฯ

นวมจิตฺตํ

[413] นวมํ ฉสุ อารมฺมเณสุ โทมนสฺสิตสฺส ปฏิฆํ อุปฺปาทยโต อุปฺปชฺชติฯ ตสฺส สมยววตฺถานวาเร ตาว ทุฏฺฐุ มโน, หีนเวทนตฺตา วา กุจฺฉิตํ มโนติ ทุมฺมโน; ทุมฺมนสฺส ภาโว โทมนสฺสํฯ เตน สหคตนฺติ โทมนสฺสสหคตํฯ อสมฺปิยายนภาเวน อารมฺมณสฺมิํ ปฏิหญฺญตีติ ปฏิฆํฯ เตน สมฺปยุตฺตนฺติ ปฏิฆสมฺปยุตฺตํ

ธมฺมุทฺเทเส ตีสุปิ ฐาเนสุ โทมนสฺสเวทนาว อาคตาฯ ตตฺถ เวทนาปทํ วุตฺตเมวฯ ตถา ทุกฺขโทมนสฺสปทานิ ลกฺขณาทิโต ปน อนิฏฺฐารมฺมณานุภวนลกฺขณํ โทมนสฺสํ, ยถาตถา วา อนิฏฺฐาการสมฺโภครสํ, เจตสิกาพาธปจฺจุปฏฺฐานํ, เอกนฺเตเนว หทยวตฺถุปทฏฺฐานํฯ

มูลกมฺมปเถสุ ยถา ปุริมจิตฺเตสุ โลโภ โหติ, อภิชฺฌา โหตีติ อาคตํ, เอวํ โทโส โหติ, พฺยาปาโท โหตีติ วุตฺตํฯ