ทุติยจิตฺตํ

[399] ทุติยจิตฺเต สสงฺขาเรนาติ ปทํ วิเสสํฯ ตมฺปิ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถเมวฯ อิทํ ปน จิตฺตํ กิญฺจาปิ ฉสุ อารมฺมเณสุ โสมนสฺสิตสฺส โลภํ อุปฺปาเทตฺวา ‘สตฺโต สตฺโต’ติอาทินา นเยน ปรามสนฺตสฺส อุปฺปชฺชติ, ตถาปิ สสงฺขาริกตฺตา สปฺปโยเคน สอุปาเยน อุปฺปชฺชนโต – ยทา กุลปุตฺโต มิจฺฉาทิฏฺฐิกสฺส กุลสฺส กุมาริกํ ปตฺเถติฯ เต จ ‘อญฺญทิฏฺฐิกา ตุมฺเห’ติ กุมาริกํ น เทนฺติฯ อถญฺเญ ญาตกา ‘ยํ ตุมฺเห กโรถ ตเมวายํ กริสฺสตี’ติ ทาเปนฺติฯ โส เตหิ สทฺธิํ ติตฺถิเย อุปสงฺกมติฯ อาทิโตว เวมติโก โหติฯ คจฺฉนฺเต คจฺฉนฺเต กาเล เอเตสํ กิริยา มนาปาติ ลทฺธิํ โรเจติ, ทิฏฺฐิํ คณฺหาติ – เอวรูเป กาเล อิทํ ลพฺภตีติ เวทิตพฺพํฯ

เยวาปนเกสุ ปเนตฺถ ถินมิทฺธํ อธิกํฯ ตตฺถ ถินนตา ‘ถินํ’ฯ มิทฺธนตา ‘มิทฺธํ’; อนุสฺสาหสํหนนตา อสตฺติวิฆาโต จาติ อตฺโถฯ ถินญฺจ มิทฺธญฺจ ถินมิทฺธํฯ ตตฺถ ถินํ อนุสฺสาหลกฺขณํ, วีริยวิโนทนรสํ, สํสีทนปจฺจุปฏฺฐานํฯ มิทฺธํ อกมฺมญฺญตาลกฺขณํ, โอนหนรสํ, ลีนภาวปจฺจุปฏฺฐานํ ปจลายิกานิทฺทาปจฺจุปฏฺฐานํ วาฯ อุภยมฺปิ อรติตนฺทีวิชมฺภิตาทีสุ อโยนิโสมนสิการปทฏฺฐานนฺติฯ

ตติยจิตฺตํ

[400] ตติยํ ฉสุ อารมฺมเณสุ โสมนสฺสิตสฺส โลภํ อุปฺปาเทตฺวา ‘สตฺโต สตฺโต’ติอาทินา นเยน อปรามสนฺตสฺส นารายณวิราชนมลฺลยุทฺธนฏสมชฺชาทีนิ ปสฺสโต มนาปิยสทฺทสวนาทิปสุตสฺส วา อุปฺปชฺชติฯ อิธ มาเนน สทฺธิํ ปญฺจ อปณฺณกงฺคานิ โหนฺติฯ ตตฺถ มญฺญตีติ ‘มาโน’ฯ โส อุนฺนติลกฺขโณ, สมฺปคฺคหรโส, เกตุกมฺยตาปจฺจุปฏฺฐาโน, ทิฏฺฐิวิปฺปยุตฺตโลภปทฏฺฐาโน, อุมฺมาโท วิย ทฏฺฐพฺโพติฯ