ทุติยมคฺโค

[361] อิทานิ ทุติยมคฺคาทีนํ ทสฺสนตฺถํ ปุน กตเม ธมฺมา กุสลาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ กามราคพฺยาปาทานํ ตนุภาวายาติ เอเตสํ กิเลสานํ ตนุภาวตฺถายฯ ตตฺถ ทฺวีหิ การเณหิ ตนุภาโว เวทิตพฺโพ – อธิจฺจุปฺปตฺติยา จ ปริยุฏฺฐานมนฺทตาย จฯ สกทาคามิสฺส หิ, วฏฺฏานุสาริมหาชนสฺเสว, กิเลสา อภิณฺหํ นุปฺปชฺชนฺติ, กทาจิ กทาจิ อุปฺปชฺชนฺติ; อุปฺปชฺชนฺตาปิ วิรฬาการา หุตฺวา อุปฺปชฺชนฺติ, วิรฬวาปิตเขตฺเต องฺกุรา วิยฯ อุปฺปชฺชมานาปิ, จ วฏฺฏานุสาริมหาชนสฺเสว, มทฺทนฺตา ผรนฺตา ฉาเทนฺตา อนฺธการํ กโรนฺตา นุปฺปชฺชนฺติฯ ทฺวีหิ ปน มคฺเคหิ ปหีนตฺตา มนฺทา มนฺทา อุปฺปชฺชนฺติฯ ตนุกาการา หุตฺวา อุปฺปชฺชนฺติ, อพฺภปฏลํ วิย มกฺขิกาปตฺตํ วิย จฯ

ตตฺถ เกจิ เถรา วทนฺติ – ‘สกทาคามิสฺส กิเลสา กิญฺจาปิ จิเรน อุปฺปชฺชนฺติ, พหลาว ปน หุตฺวา อุปฺปชฺชนฺติ, ตถา หิสฺส ปุตฺตา จ ธีตโร จ ทิสฺสนฺตี’ติฯ เอตํ ปน อปฺปมาณํฯ ปุตฺตธีตโร หิ องฺคปจฺจงฺคปรามสนมตฺเตนปิ โหนฺติฯ ทฺวีหิ ปน มคฺเคหิ ปหีนตฺตา นตฺถิ กิเลสานํ พหลตาติฯ ทฺวีหิ เอว การเณหิสฺส กิเลสานํ ตนุภาโว เวทิตพฺโพ – อธิจฺจุปฺปตฺติยา จ ปริยุฏฺฐานมนฺทตาย จาติฯ

ทุติยายาติ คณนวเสนาปิ ทุติยุปฺปตฺติวเสนาปิ ทุติยายฯ ภูมิยา ปตฺติยาติ สามญฺญผลสฺส ปฏิลาภตฺถายฯ ตติยจตุตฺเถสุปิ เอเสว นโยฯ วิเสสมตฺตํเยว ปน วกฺขามฯ

อญฺญินฺทฺริยนฺติ อาชานนกํ อินฺทฺริยํฯ ปฐมมคฺเคน ญาตมริยาทํ อนติกฺกมิตฺวา เตสํเยว เตน มคฺเคน ญาตานํ จตุสจฺจธมฺมานํ ชานนกํ อินฺทฺริยนฺติ วุตฺตํ โหติฯ นิทฺเทสวาเรปิสฺส อิมินาว นเยน อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ โกฏฺฐาสวาเรปิ อิมินาว สทฺธิํ นวินฺทฺริยานิ โหนฺติฯ เสสํ ปุริมนเยเนว เวทิตพฺพํฯ

ทุติยมคฺโค นิฏฺฐิโตฯ

ตติยจตุตฺถมคฺคา

[362] ตติเย อนวเสสปฺปหานายาติ เตสํเยว สกทาคามิมคฺเคน ตนุภูตานํ สํโยชนานํ นิสฺเสสปชหนตฺถายฯ

จตุตฺเถ รูปราคอรูปราคมานอุทฺธจฺจอวิชฺชาย อนวเสสปฺปหานายาติ เอเตสํ ปญฺจนฺนํ อุทฺธมฺภาคิยสํโยชนานํ นิสฺเสสปชหนตฺถายฯ ตตฺถ รูปราโคติ รูปภเว ฉนฺทราโคฯ อรูปราโคติ อรูปภเว ฉนฺทราโคฯ มาโนติ อรหตฺตมคฺควชฺฌโก มาโน เอวฯ ตถา อุทฺธจฺจาวิชฺชาฯ อิเมสุปิ ทฺวีสุ มคฺเคสุ นวมํ อญฺญินฺทฺริยเมว โหติฯ