ตตฺถ ‘ตทนุธมฺมตา สติ สนฺติฏฺฐติ ฐิติภาคินี ปญฺญา’ติ (วิภ. 799) เอวํ วุตฺตสติยา วา ตํตํฌานนิกนฺติยา วา วิกฺขมฺภเน ปฏิปทา, ตํตํฌานุปจารปฺปตฺตสฺส อปฺปนาย ปริวาเส อภิญฺญา จ เวทิตพฺพาฯ อาคมนวเสนาปิ จ ปฏิปทา อภิญฺญา โหนฺติเยวฯ ทุกฺขปฏิปทญฺหิ ทนฺธาภิญฺญํ ปฐมชฺฌานํ ปตฺวา ปวตฺตํ ทุติยมฺปิ ตาทิสเมว โหติฯ ตติยจตุตฺเถสุปิ เอเสว นโยฯ ยถา จ จตุกฺกนเย เอวํ ปญฺจกนเยปิ ปฏิปทาวเสน จตุธา เภโท เวทิตพฺโพฯ อิติ ปฏิปทาวเสนปิ จตฺตาโร นวกา วุตฺตา โหนฺติฯ เตสุ ปาฐโต ฉตฺติํส จิตฺตานิ, อตฺถโต ปน ปญฺจกนเย จตุกฺกนยสฺส ปวิฏฺฐตฺตา วีสติเมว ภวนฺตีติฯ

ปฏิปทาจตุกฺกํฯ

อารมฺมณจตุกฺกํ

[181] อิทานิ ยสฺมา เอตํ ฌานํ นาม ยถา ปฏิปทาเภเทน เอวํ อารมฺมณเภเทนาปิ จตุพฺพิธํ โหติฯ ตสฺมาสฺส ตํ ปเภทํ ทสฺเสตุํ ปุน กตเม ธมฺมา กุสลาติอาทิ อารทฺธํฯ ตตฺถ ปริตฺตํ ปริตฺตารมฺมณนฺติอาทีสุ ยํ อปฺปคุณํ โหติ, อุปริชฺฌานสฺส ปจฺจโย ภวิตุํ น สกฺโกติ, อิทํ ปริตฺตํ นามฯ ยํ ปน อวฑฺฒิเต สุปฺปมตฺเต วา สราวมตฺเต วา อารมฺมเณ ปวตฺตํ, ตํ ปริตฺตํ อารมฺมณํ อสฺสาติ ปริตฺตารมฺมณํฯ ยํ ปคุณํ สุภาวิตํ อุปริชฺฌานสฺส ปจฺจโย ภวิตุํ สกฺโกติ, อิทํ อปฺปมาณํ นามฯ ยํ วิปุเล อารมฺมเณ ปวตฺตํ ตํ วุฑฺฒิปฺปมาณตฺตา อปฺปมาณํ อารมฺมณํ อสฺสาติ อปฺปมาณารมฺมณํฯ วุตฺตลกฺขณโวมิสฺสกตาย ปน โวมิสฺสกนโย เวทิตพฺโพฯ อิติ อารมฺมณวเสนปิ จตฺตาโร นวกา วุตฺตา โหนฺติฯ จิตฺตคณนาเปตฺถ ปุริมสทิสา เอวาติฯ

อารมฺมณจตุกฺกํฯ