สุญฺญตวาโร

[121-145] อิทานิ ตสฺมิํ โข ปน สมเย ธมฺมา โหนฺตีติ สุญฺญตวาโร อารทฺโธฯ โส อุทฺเทสนิทฺเทสวเสน ทฺวิธา ววตฺถิโตฯ ตตฺถ อุทฺเทสวาเร ‘ธมฺมา โหนฺตี’ติ อิมินา สทฺธิํ จตุวีสติ โกฏฺฐาสา โหนฺติฯ สพฺพโกฏฺฐาเสสุ จ ‘จตฺตาโร ทฺเว ตโย’ติ คณนปริจฺเฉโท น วุตฺโตฯ กสฺมา? สงฺคหวาเร ปริจฺฉินฺนตฺตาฯ ตตฺถ ปริจฺฉินฺนธมฺมาเยว หิ อิธาปิ วุตฺตาฯ น เหตฺถ สตฺโต วา ภาโว วา อตฺตา วา อุปลพฺภติฯ ธมฺมาว เอเต ธมฺมมตฺตา อสารา อปริณายกาติ อิมิสฺสา สุญฺญตาย ทีปนตฺถํ วุตฺตาฯ ตสฺมา เอวเมตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพ – ยสฺมิํ สมเย กามาวจรํ ปฐมํ มหากุสลจิตฺตํ อุปฺปชฺชติ, ตสฺมิํ สมเย จิตฺตงฺควเสน อุปฺปนฺนา อติเรกปณฺณาสธมฺมา สภาวฏฺเฐน ธมฺมา เอว โหนฺติฯ น อญฺโญ โกจิ สตฺโต วา ภาโว วา โปโส วา ปุคฺคโล วา โหตีติฯ ตถา ราสฏฺเฐน ขนฺธาว โหนฺตีติฯ เอวํ ปุริมนเยเนว สพฺพปเทสุ อตฺถโยชนา เวทิตพฺพาฯ ยสฺมา ปน ฌานโต อญฺญํ ฌานงฺคํ, มคฺคโต วา อญฺญํ มคฺคงฺคํ นตฺถิ, ตสฺมา อิธ ‘ฌานํ โหติ, มคฺโค โหติ’ อิจฺเจว วุตฺตํฯ อุปนิชฺฌายนฏฺเฐน หิ ฌานเมว เหตฺวฏฺเฐน มคฺโคว โหติฯ น อญฺโญ โกจิ สตฺโต วา ภาโว วาติฯ เอวํ สพฺพปเทสุ อตฺถโยชนา กาตพฺพาฯ นิทฺเทสวาโร อุตฺตานตฺโถเยวาติฯ

สุญฺญตวาโร นิฏฺฐิโตฯ

นิฏฺฐิตา จ ตีหิ มหาวาเรหิ มณฺเฑตฺวา นิทฺทิฏฺฐสฺส

ปฐมจิตฺตสฺส อตฺถวณฺณนาฯ