มูลราสิวณฺณนา

น ลุพฺภนฺติ เอเตน, สยํ วา น ลุพฺภติ, อลุพฺภนมตฺตเมว วา ตนฺติ อโลโภฯ อโทสาโมเหสุปิ เอเสว นโยฯ เตสุ อโลโภ อารมฺมเณ จิตฺตสฺส อเคธลกฺขโณ, อลคฺคภาวลกฺขโณ วา กมลทเล ชลพินฺทุ วิยฯ อปริคฺคหณรโส มุตฺตภิกฺขุ วิย ฯ อนลฺลีนภาวปจฺจุปฏฺฐาโน อสุจิมฺหิ ปติตปุริโส วิยฯ อโทโส อจณฺฑิกฺกลกฺขโณ, อวิโรธลกฺขโณ วา อนุกูลมิตฺโต วิยฯ อาฆาตวินยรโส ปริฬาหวินยรโส วา จนฺทนํ วิยฯ โสมฺมภาวปจฺจุปฏฺฐาโน ปุณฺณจนฺโท วิยฯ อโมโห ลกฺขณาทีหิ เหฏฺฐา ปญฺญินฺทฺริยปเท วิภาวิโต เอวฯ

อิเมสุ ปน ตีสุ อโลโภ มจฺเฉรมลสฺส ปฏิปกฺโข, อโทโส ทุสฺสีลฺยมลสฺส, อโมโห กุสเลสุ ธมฺเมสุ อภาวนาย ปฏิปกฺโขฯ อโลโภ เจตฺถ ทานเหตุ, อโทโส สีลเหตุ, อโมโห ภาวนาเหตุฯ เตสุ จ อโลเภน อนธิกํ คณฺหาติ, ลุทฺธสฺส อธิกคฺคหณโตฯ อโทเสน อนูนํ, ทุฏฺฐสฺส อูนคฺคหณโตฯ อโมเหน อวิปรีตํ, มูฬฺหสฺส วิปรีตคฺคหณโตฯ

อโลเภน เจตฺถ วิชฺชมานํ โทสํ โทสโต ธาเรนฺโต โทเส ปวตฺตติ; ลุทฺโธ หิ โทสํ ปฏิจฺฉาเทติฯ อโทเสน วิชฺชมานํ คุณํ คุณโต ธาเรนฺโต คุเณ ปวตฺตติ; ทุฏฺโฐ หิ คุณํ มกฺเขติฯ อโมเหน ยาถาวสภาวํ ยาถาวสภาวโต ธาเรนฺโต ยาถาวสภาเว ปวตฺตติฯ มูฬฺโห หิ ‘ตจฺฉํ อตจฺฉนฺติ อตจฺฉํ จ ตจฺฉ’นฺติ คณฺหาติฯ อโลเภน จ ปิยวิปฺปโยคทุกฺขํ น โหติ, ลุทฺธสฺส ปิยสภาวโต ปิยวิปฺปโยคาสหนโต จฯ อโทเสน อปฺปิยสมฺปโยคทุกฺขํ น โหติ, ทุฏฺฐสฺส หิ อปฺปิยสภาวโต อปฺปิยสมฺปโยคาสหนโต จฯ อโมเหน อิจฺฉิตาลาภทุกฺขํ น โหติ, อมูฬฺหสฺส หิ ‘ตํ กุเตตฺถ ลพฺภา’ติเอวมาทิปจฺจเวกฺขณสมฺภวโต (ที. นิ. 3.34; อ. นิ. 9.30)ฯ

อโลเภน เจตฺถ ชาติทุกฺขํ น โหติ, อโลภสฺส ตณฺหาปฏิปกฺขโต ตณฺหามูลกตฺตา จ ชาติทุกฺขสฺสฯ อโทเสน ชราทุกฺขํ น โหติ, ติกฺขโทสสฺส ขิปฺปํ ชราสมฺภวโตฯ อโมเหน มรณทุกฺขํ น โหติ, สมฺโมหมรณญฺหิ ทุกฺขํ, น เจตํ อมูฬฺหสฺส โหติฯ อโลเภน จ คหฏฺฐานํ, อโมเหน ปพฺพชิตานํ, อโทเสน ปน สพฺเพสมฺปิ สุขสํวาสตา โหติฯ