อาทิมชฺฌปริโยสาเนติ เอวํ สุตฺตํ ปวิเจตพฺพนฺติ อาทิโต มชฺฌโต ปริโยสานโต จ เอวํ อิมินา ปุจฺฉาวิจยาทินเยน สุตฺตํ ปวิจิตพฺพนฺติ อตฺโถฯ เอตฺถ จ ปุจฺฉาวิสฺสชฺชนปุพฺพาปรานุคีติวิจยา ปาฬิยํ สรูเปเนว ทสฺสิตาฯ อสฺสาทาทิวิจโย ปน สจฺจนิทฺธารณมุเขน นยโต ทสฺสิโต, โส นิทฺเทสวาเร วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ ตพฺพิจเยเนว จ ปทวิจโย สิทฺโธติฯ

วิจยหารวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

3. ยุตฺติหารวิภงฺควณฺณนา

[18] ตตฺถ กตโม ยุตฺติหาโรติอาทิ ยุตฺติหารวิภงฺโคฯ ตตฺถ กิํ โยชยตีติ ยุตฺติหารสฺส วิสยํ ปุจฺฉติฯ โก ปเนตสฺส วิสโย? อตถากาเรน คยฺหมานา สุตฺตตฺถา วิสโย, เต หิ เตน สาติสยํ ยาถาวโต ยุตฺตินิทฺธารเณน โยเชตพฺพาฯ อิตเรสุปิ อยํ หาโร อิจฺฉิโต เอวฯ ตํ ปน ภูตกถนมตฺตํ โหติฯ ยสฺมา ปนายํ ยุตฺติคเวสนา นาม น มหาปเทเสน วินา, ตสฺมา ยุตฺติหารํ วิภชนฺโต ตสฺส ลกฺขณํ ตาว อุปทิสิตุํ ‘‘จตฺตาโร มหาปเทสา’’ติอาทิมาหฯ

ตตฺถ มหาปเทสาติ มหาอปเทสา, พุทฺธาทโย มหนฺเต อปทิสิตฺวา วุตฺตานิ มหาการณานีติ อตฺโถฯ อถ วา มหาปเทสาติ มหาโอกาสา, มหนฺตานิ ธมฺมสฺส ปติฏฺฐานานีติ วุตฺตํ โหติฯ ตตฺรายํ วจนตฺโถ – อปทิสฺสตีติ อปเทโส, พุทฺโธ อปเทโส เอตสฺสาติ พุทฺธาปเทโสฯ เอส นโย เสเสสุปิฯ ‘‘สมฺมุขา เมตํ ภควโต สุต’’นฺติอาทินา เกนจิ อาภตสฺส คนฺถสฺส ธมฺโมติ วา อธมฺโมติ วา วินิจฺฉยเน การณํฯ กิํ ปน ตนฺติ? ตสฺส ตถา อาภตสฺส สุตฺโตตรณาทิ เอวฯ ยทิ เอวํ กถํ จตฺตาโรติ? อปทิสิตปฺปเภทโตฯ ธมฺมสฺส หิ ทฺเว สมฺปทาโย ภควา สาวกา จฯ เตสุ สาวกา สงฺฆคณปุคฺคลวเสน ติวิธาฯ ‘‘เอวมมุมฺหา มยายํ ธมฺโม ปฏิคฺคหิโต’’ติ อปทิสิตพฺพานํ เภเทน จตฺตาโรฯ เตนาห – ‘‘พุทฺธาปเทโส…เป.… เอกตฺเถราปเทโส’’ติฯ ตานิ ปทพฺยญฺชนานีติ เกนจิ อาภตสุตฺตสฺส ปทานิ พฺยญฺชนานิ จ, อตฺถปทานิ เจว พฺยญฺชนปทานิ จาติ อตฺโถฯ