เมนู

ยตฺถ อวุปจฺเฉโท ตตฺถ สนฺตตีติ ยตฺถ รูปารูปปฺปวตฺติยํ ยถาวุตฺโต อวุปจฺเฉโท, ตตฺถ สนฺตติโวหาโร ยตฺถ สนฺตติ ตตฺถ นิพฺพตฺตีติอาทิ ปจฺจยปรมฺปรทสฺสนํ เหตุผลสมฺพนฺธวิภาวนเมวฯ

‘‘ยถา วา ปน จกฺขุญฺจ ปฏิจฺจา’’ติอาทินา ‘‘สภาโว เหตู’’ติ วุตฺตเมวตฺถํ วิภาเคน ทสฺเสติฯ ตตฺถ สนฺนิสฺสยตายาติ อุปนิสฺสยปจฺจยตายฯ มนสิกาโรติ กิริยามโนธาตุฯ สา หิ จกฺขุวิญฺญาณสฺส วิญฺญาณภาเวน สมานชาติตาย สภาโว เหตุฯ สงฺขารา วิญฺญาณสฺส ปจฺจโย สภาโว เหตูติ ปุญฺญาทิอภิสงฺขารา ปฏิสนฺธิวิญฺญาณสฺส ปจฺจโย, ตตฺถ โย สภาโว, โส เหตูติฯ สงฺขาราติ เจตฺถ สพฺโพ โลกิโย กุสลากุสลจิตฺตุปฺปาโท อธิปฺเปโตฯ อิมินา นเยน เสสปเทสุปิ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ เอวํ โย โกจิ อุปนิสฺสโย สพฺโพ โส ปริกฺขาโรติ ยถาวุตฺตปฺปเภโท โย โกจิ ปจฺจโย, โส สพฺโพ อตฺตโน ผลสฺส ปริกฺขรณโต อภิสงฺขรณโต ปริกฺขาโรฯ ตสฺส นิทฺธาเรตฺวา กถนํ ปริกฺขาโร หาโรติฯ

ปริกฺขารหารวิภงฺควณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

16. สมาโรปนหารวิภงฺควณฺณนา

[50] ตตฺถ กตโม สมาโรปโน หาโรติ สมาโรปนหารวิภงฺโคฯ ตตฺถ เอกสฺมิํ ปทฏฺฐาเนติ ยสฺมิํ กิสฺมิญฺจิ เอกสฺมิํ การณภูเต ธมฺเม สุตฺเตน คหิเตฯ ยตฺตกานิ ปทฏฺฐานานิ โอตรนฺตีติ ยตฺตกานิ อญฺเญสํ การณภูตานิ ตสฺมิํ ธมฺเม สโมสรนฺติฯ สพฺพานิ ตานิ สมาโรปยิตพฺพานีติ สพฺพานิ ตานิ ปทฏฺฐานานิ ปทฏฺฐานภูตา ธมฺมา สมฺมา นิทฺธารณวเสน อาเนตฺวา เทสนาย อาโรเปตพฺพา, เทสนารุฬฺเห วิย กตฺวา กเถตพฺพาติ อตฺโถฯ ยถา อาวฏฺเฏ หาเร ‘‘เอกมฺหิ ปทฏฺฐาเน, ปริเยสติ เสสกํ ปทฏฺฐาน’’นฺติ (เนตฺติ. 4 นิทฺเทสวาร) วจนโต อเนเกสํ ปทฏฺฐานานํ ปริเยสนา วุตฺตา, เอวมิธาปิ พหูนํ ปทฏฺฐานานํ สมาโรปนา กาตพฺพาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘ยถา อาวฏฺเฏ หาเร’’ติ อาหฯ น เกวลํ ปทฏฺฐานวเสเนว สมาโรปนา, อถ โข เววจนภาวนาปหานวเสนปิ สมาโรปนา กาตพฺพาติ ทสฺเสนฺโต ‘‘ตตฺถ สมาโรปนา จตุพฺพิธา’’ติอาทิมาหฯ