10. มาติกากถา

มาติกากถาวณฺณนา

[40] อิทานิ มหาเถโร วิปสฺสนากถานนฺตรํ สกเล ปฏิสมฺภิทามคฺเค นิทฺทิฏฺเฐ สมถวิปสฺสนามคฺคนิพฺพานธมฺเม อาการนานตฺตวเสน นานาปริยาเยหิ โถเมตุกาโม นิจฺฉาโตติอาทีนิ เอกูนวีสติ มาติกาปทานิ อุทฺทิสิตฺวา เตสํ นิทฺเทสวเสน มาติกากถํ นาม กเถสิฯ ตสฺสา อยํ อปุพฺพตฺถานุวณฺณนาฯ มาติกาย ตาว นิจฺฉาโตติ อมิลาโตฯ สพฺเพปิ หิ กิเลสา ปีฬาโยคโต มิลาตา, ราโคปิ ตาว นิรนฺตรปฺปวตฺโต สรีรํ ทหติ, กิํ ปนญฺเญ กิเลสา ฯ ‘‘ตโยเม, ภิกฺขเว, อคฺคี ราคคฺคิ โทสคฺคิ โมหคฺคี’’ติ (อิติวุ. 93; ที. นิ. 3.305) ปน กิเลสนายกา ตโย เอว กิเลสา วุตฺตา, ตํสมฺปยุตฺตาปิ ปน ทหนฺติเยวฯ เอวํ ฉาตกิเลสาภาวโต นิจฺฉาโตฯ โก โส? วิโมกฺขสมฺพนฺเธน วิโมกฺโขติ ทฏฺฐพฺโพฯ มุจฺจตีติ โมกฺโขฯ วิมุจฺจตีติ วิโมกฺโขติ อตฺโถฯ อิทเมกํ มาติกาปทํฯ วิชฺชาวิมุตฺตีติ วิชฺชาเยว วิมุตฺติฯ อิทเมกํ มาติกาปทํฯ ฌานวิโมกฺโขติ ฌานเมว วิโมกฺโขฯ อิทเมกํ มาติกาปทํฯ เสสานิ เอเกกาเนวาติ เอวํ เอกูนวีสติ มาติกาปทานิฯ

[41] เนกฺขมฺเมน กามจฺฉนฺทโต นิจฺฉาโตติ เนกฺขมฺเมน กามจฺฉนฺทโต อเปตตฺตา กามจฺฉนฺทโต นิกฺกิเลโส โยคีฯ เตน ปฏิลทฺธํ เนกฺขมฺมมฺปิ นิจฺฉาโต นิกฺกิเลโส วิโมกฺโขฯ เอวํ เสเสสุปิฯ เนกฺขมฺเมน กามจฺฉนฺทโต มุจฺจตีติ วิโมกฺโขติ เนกฺขมฺเมน กามจฺฉนฺทโต โยคี มุจฺจตีติ ตํ เนกฺขมฺมํ วิโมกฺโขติ อตฺโถฯ เอวํ เสเสสุปิฯ วิชฺชตีติ วิชฺชาติ สภาวโต วิชฺชติ อตฺถิ อุปลพฺภตีติ วิชฺชา นามาติ อตฺโถฯ อถ วา สภาวชานนตฺถํ ปฏิปนฺเนหิ โยคีหิ สภาวํ เวทียติ ชานียตีติ วิชฺชา นามาติ อตฺโถฯ อถ วา วิเสสลาภตฺถํ ปฏิปนฺเนหิ โยคีหิ เวทียติ ปฏิลาภียตีติ วิชฺชา นามาติ อตฺโถฯ อถ วา อตฺตนา วินฺทิตพฺพํ ภูมิํ วินฺทติ ลภตีติ วิชฺชา นามาติ อตฺโถฯ อถ วา สภาวทสฺสนเหตุตฺตา สภาวํ วิทิตํ กโรตีติ วิชฺชา นามาติ อตฺโถฯ วิชฺชนฺโต มุจฺจติ, มุจฺจนฺโต วิชฺชตีติ ยถาวุตฺโต ธมฺโม ยถาวุตฺเตนตฺเถน วิชฺชมาโน ยถาวุตฺตโต มุจฺจติ, ยถาวุตฺตโต มุจฺจมาโน ยถาวุตฺเตนตฺเถน วิชฺชตีติ วิชฺชาวิมุตฺติ นามาติ อตฺโถฯ

กามจฺฉนฺทํ สํวรฏฺเฐนาติ กามจฺฉนฺทนิวารณฏฺเฐน ตํ เนกฺขมฺมํ สีลวิสุทฺธิ นามาติ อตฺโถฯ ตํเยว อวิกฺเขปเหตุตฺตา อวิกฺเขปฏฺเฐน จิตฺตวิสุทฺธิฯ ทสฺสนเหตุตฺตา ทสฺสนฏฺเฐน ทิฏฺฐิวิสุทฺธิฯ เสเสสุปิ เอเสว นโยฯ ปฏิปฺปสฺสมฺเภตีติ เนกฺขมฺมาทินา กามจฺฉนฺทาทิกํ โยคาวจโร ปฏิปฺปสฺสมฺเภตีติ เนกฺขมฺมาทิโก ธมฺโม ปสฺสทฺธิ นามาติ อตฺโถฯ ปหีนตฺตาติ เตน เตน ปหาเนน ปหีนตฺตาฯ ญาตฏฺเฐน ญาณนฺติ ฌานปจฺจเวกฺขณาวเสน วิปสฺสนาวเสน มคฺคปจฺจเวกฺขณาวเสน ญาตฏฺเฐน เนกฺขมฺมาทิกํ ญาณํ นามาติ อตฺโถฯ ทิฏฺฐตฺตา ทสฺสนนฺติ เอตฺถาปิ เอเสว นโยฯ วิสุชฺฌตีติ โยคี, เนกฺขมฺมาทิกา วิสุทฺธิฯ