[29] วิราคนิทฺเทเส วุตฺตนเยเนว วิมุตฺตินิทฺเทเสปิ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ ผลํ ปเนตฺถ ปฏิปฺปสฺสทฺธิวิมุตฺตตฺตา วิมุตฺติ, นิพฺพานํ นิสฺสรณวิมุตฺตตฺตา วิมุตฺติฯ ‘‘สหชาตานิ สตฺตงฺคานี’’ติอาทีนิ วจนานิ อิธ น ลพฺภนฺตีติ น วุตฺตานิฯ สยํ ผลวิมุตฺตตฺตา ปริจฺจาคฏฺเฐน วิมุตฺตีติ เอตฺตกเมว วุตฺตํฯ เสสํ วุตฺตนยเมวาติฯ

วิราคกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. ปฏิสมฺภิทากถา

1. ธมฺมจกฺกปวตฺตนวารวณฺณนา

[30] อิทานิ วิราคสงฺขาตมคฺควเสน สิทฺธํ ปฏิสมฺภิทาปเภทํ ทสฺเสนฺเตน กถิตาย ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนสุตฺตนฺตปุพฺพงฺคมาย ปฏิสมฺภิทากถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนาฯ สุตฺตนฺเต ตาว พาราณสิยนฺติ พาราณสา นาม นที, พาราณสาย อวิทูเร ภวา นครี พาราณสีฯ ตสฺสํ พาราณสิยํฯ อิสิปตเน มิคทาเยติ อิสีนํ ปตนุปฺปตนวเสน เอวํลทฺธนาเม มิคานํ อภยทานทินฺนฏฺฐานตฺตา มิคทายสงฺขาเต อาราเมฯ ตตฺถ หิ อุปฺปนฺนุปฺปนฺนา สพฺพญฺญุอิสโย ปตนฺติ, ธมฺมจกฺกปฺปวตฺตนตฺถํ นิสีทนฺตีติ อตฺโถฯ นนฺทมูลกปพฺภารโต สตฺตาหจฺจเยน นิโรธสมาปตฺติโต วุฏฺฐิตา อโนตตฺตทเห กตมุขโธวนกิจฺจา อากาเสน อาคนฺตฺวา ปจฺเจกพุทฺธอิสโยเปตฺถ สโมสรณวเสน ปตนฺติ , อุโปสถตฺถญฺจ อนุโปสถตฺถญฺจ สนฺนิปตนฺติ, คนฺธมาทนํ ปฏิคจฺฉนฺตา จ ตโต จ อุปฺปตนฺตีติปิ อิมินา อิสีนํ ปตนุปฺปตนวเสน ตํ ‘‘อิสิปตน’’นฺติ วุจฺจติฯ ‘‘อิสิปทน’’นฺติปิ ปาโฐฯ ปญฺจวคฺคิเยติ –

‘‘โกณฺฑญฺโญ ภทฺทิโย วปฺโป, มหานาโม จ อสฺสชิ;

เอเต ปญฺจ มหาเถรา, ปญฺจวคฺคาติ วุจฺจเร’’ติฯ –

เอวํ วุตฺตานํ ปญฺจนฺนํ ภิกฺขูนํ วคฺโค ปญฺจวคฺโคฯ ตสฺมิํ ปญฺจวคฺเค ภวา ตํปริยาปนฺนตฺตาติ ปญฺจวคฺคิยา, เต ปญฺจวคฺคิเยฯ