มูลมูลกาทิทสกวณฺณนา

[18] มูลฏฺเฐนาติอาทิเก มูลมูลเก ทสเก มูลฏฺเฐนาติ วิปสฺสนาทีสุ ปุริมา ปุริมา โพชฺฌงฺคา ปจฺฉิมานํ ปจฺฉิมานํ โพชฺฌงฺคานญฺจ สหชาตธมฺมานญฺจ อญฺญมญฺญญฺจ มูลฏฺเฐนฯ มูลจริยฏฺเฐนาติ มูลํ หุตฺวา จริยา ปวตฺติ มูลจริยาฯ เตน มูลจริยฏฺเฐน, มูลํ หุตฺวา ปวตฺตนฏฺเฐนาติ อตฺโถฯ มูลปริคฺคหฏฺเฐนาติ เต เอว โพชฺฌงฺคา อาทิโต ปภุติ อุปฺปาทนตฺถาย ปริคยฺหมานตฺตา ปริคฺคหา, มูลานิเยว ปริคฺคหา มูลปริคฺคหาฯ เตน มูลปริคฺคหฏฺเฐนฯ เต เอว อญฺญมญฺญํ ปริวารวเสน ปริวารฏฺเฐนฯ ภาวนาปาริปูริวเสน ปริปูรณฏฺเฐนฯ นิฏฺฐํ ปาปุณนวเสน ปริปากฏฺเฐนฯ เต เอว มูลานิ จ ฉพฺพิธา ปเภทภินฺนตฺตา ปฏิสมฺภิทา จาติ มูลปฏิสมฺภิทาฯ เตน มูลปฏิสมฺภิทฏฺเฐนฯ มูลปฏิสมฺภิทาปาปนฏฺเฐนาติ โพชฺฌงฺคภาวนานุยุตฺตสฺส โยคิโน ตํ มูลปฏิสมฺภิทํ ปาปนฏฺเฐน ฯ ตสฺเสว โยคิโน ตสฺสา มูลปฏิสมฺภิทาย วสีภาวฏฺเฐนฯ เสเสสุปิ อีทิเสสุ ปุคฺคลโวหาเรสุ โพธิสฺส องฺคาติ โพชฺฌงฺคาติ วุตฺตํ โหตีติ เวทิตพฺพํฯ มูลปฏิสมฺภิทาย วสีภาวปฺปตฺตานมฺปีติ อีทิเสสุปิ นิฏฺฐาวจเนสุ ผลโพชฺฌงฺคาติ เวทิตพฺพํฯ วสีภาวํ ปตฺตานนฺติปิ ปาโฐฯ

มูลมูลกทสกํ นิฏฺฐิตํฯ

เสเสสุปิ เหตุมูลกาทีสุ นวสุ ทสเกสุ อิมินาว นเยน สาธารณวจนานํ อตฺโถ เวทิตพฺโพ ฯ อสาธารเณสุ ปน ยถาวุตฺตา เอว โพชฺฌงฺคา ยถาวุตฺตานํ ธมฺมานํ ชนกตฺตา เหตู นาม โหนฺติฯ อุปตฺถมฺภกตฺตา ปจฺจยา นามฯ เต เอว ตทงฺคสมุจฺเฉทปฏิปฺปสฺสทฺธิวิสุทฺธิภูตตฺตา วิสุทฺธิ นามฯ วชฺชวิรหิตตฺตา อนวชฺชา นามฯ ‘‘สพฺเพปิ กุสลา ธมฺมา เนกฺขมฺม’’นฺติ วจนโต เนกฺขมฺมํ นามฯ กิเลเสหิ วิมุตฺตตฺตา ตทงฺควิมุตฺติอาทิวเสน วิมุตฺติ นามฯ มคฺคผลโพชฺฌงฺคา วิสยีภูเตหิ อาสเวหิ วิรหิตตฺตา อนาสวาฯ ติวิธาปิ โพชฺฌงฺคา กิเลเสหิ สุญฺญตฺตา ตทงฺควิเวกาทิวเสน วิเวกาฯ วิปสฺสนามคฺคโพชฺฌงฺคา ปริจฺจาคโวสคฺคตฺตา ปกฺขนฺทนโวสคฺคตฺตา จ โวสคฺคาฯ ผลโพชฺฌงฺคา ปกฺขนฺทนโวสคฺคตฺตา โวสคฺคาฯ

[19] มูลฏฺฐํ พุชฺฌนฺตีติอาทโย เอเกกปทวเสน นิทฺทิฏฺฐา นว ทสกา วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพาฯ วสีภาวปฺปตฺตานนฺติ ปทํ ปน วตฺตมานวจนาภาเวน น โยชิตํฯ ปริคฺคหฏฺฐาทโย อภิญฺเญยฺยนิทฺเทเส วุตฺตตฺถาฯ

[20] ปุน เถโร อตฺตนา เทสิตํ สุตฺตนฺตํ อุทฺทิสิตฺวา ตสฺส นิทฺเทสวเสน โพชฺฌงฺควิธิํ ทสฺเสตุกาโม เอกํ สมยนฺติอาทิกํ นิทานํ วตฺวา สุตฺตนฺตํ ตาว อุทฺทิสิฯ อตฺตนา เทสิตสุตฺตตฺตา เอว เจตฺถ เอวํ เม สุตนฺติ น วุตฺตํฯ อายสฺมา สาริปุตฺโตติ ปเนตฺถ เทสกพฺยตฺติภาวตฺถํ อตฺตานํ ปรํ วิย กตฺวา วุตฺตํฯ อีทิสญฺหิ วจนํ โลเก คนฺเถสุ ปยุชฺชนฺติฯ ปุพฺพณฺหสมยนฺติ สกลํ ปุพฺพณฺหสมยํฯ อจฺจนฺตสํโยคตฺเถ อุปโยควจนํฯ เสสทฺวเยปิ เอเสว นโยฯ