เมนู

สจฺจกถาวณฺณนา

[8] อิทานิ ยุคนทฺธคุณสฺส อริยมคฺคสฺส วเสน สจฺจฏฺฐํ สจฺจปฏิเวธวิเสสํ สจฺจลกฺขณาทิวิธานญฺจ ทสฺเสนฺเตน กถิตาย สุตฺตนฺตปุพฺพงฺคมาย สจฺจกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนาฯ ตตฺถ สุตฺตนฺเต ตาว ตถานีติ ยถาสภาววเสน ตจฺฉานิฯ ยถาสภาวภูตาเนว หิ ธมฺมชาตานิ สจฺจฏฺเฐน สจฺจานิฯ สจฺจฏฺโฐ ปฐมญาณนิทฺเทสวณฺณนายํ วุตฺโตฯ อวิตถานีติ วุตฺตสภาเว วิปริยายวิรหิตานิฯ น หิ สจฺจานิ อสจฺจานิ นาม โหนฺติฯ อนญฺญถานีติ อญฺญสภาววิรหิตานิฯ น หิ อสจฺจานิ สจฺจานิ นาม โหนฺติฯ อิทํ ทุกฺขนฺติ, ภิกฺขเว, ตถเมตนฺติ ภิกฺขเว, อิทํ ทุกฺขนฺติ ยํ วุจฺจติ, เอตํ ยถาสภาวตฺตา ตถํฯ ทุกฺขเมว หิ ทุกฺขํฯ วุตฺตสภาเว วิปริยายาภาวโต อวิตถํฯ น หิ ทุกฺขํ อทุกฺขํ นาม โหติฯ อญฺญสภาววิรหิตตฺตา อนญฺญถํฯ น หิ ทุกฺขํ สมุทยาทิสภาวํ โหติฯ สมุทยาทีสุปิ เอเสว นโยฯ

1. ปฐมสุตฺตนฺตนิทฺเทสวณฺณนา

ตถฏฺเฐนาติ ยถาสภาวฏฺเฐนฯ ปีฬนฏฺฐาทโย ญาณกถายํ วุตฺตตฺถาเยวฯ

[9] เอกปฺปฏิเวธานีติ เอเกน มคฺคญาเณน ปฏิเวโธ, เอกโต วา ปฏิเวโธ เอเตสนฺติ เอกปฺปฏิเวธานิฯ อนตฺตฏฺเฐนาติ จตุนฺนมฺปิ สจฺจานํ อตฺตวิรหิตตฺตา อนตฺตฏฺเฐนฯ วุตฺตญฺเหตํ วิสุทฺธิมคฺเค (วิสุทฺธิ. 2.567) – ปรมตฺถโต หิ สพฺพาเนว สจฺจานิ เวทกการกนิพฺพุตคมกาภาวโต สุญฺญานีติ เวทิตพฺพานิฯ เตเนตํ วุจฺจติ –

‘‘ทุกฺขเมว หิ, น โกจิ ทุกฺขิโต, การโก น, กิริยาว วิชฺชติ;

อตฺถิ นิพฺพุติ, น นิพฺพุโต ปุมา, มคฺคมตฺถิ, คมโก น วิชฺชตี’’ติฯ (วิสุทฺธิ. 2.567);

อถ วา –

‘‘ธุวสุภสุขตฺตสุญฺญํ, ปุริมทฺวยมตฺตสุญฺญมมตปทํ;

ธุวสุขอตฺตวิรหิโต, มคฺโค อิติ สุญฺญตา เตสู’’ติฯ (วิสุทฺธิ. 2.567);

สจฺจฏฺเฐนาติ อวิสํวาทกฏฺเฐนฯ ปฏิเวธฏฺเฐนาติ มคฺคกฺขเณ ปฏิวิชฺฌิตพฺพฏฺเฐนฯ เอกสงฺคหิตานีติ ตถฏฺฐาทินา เอเกเกเนว อตฺเถน สงฺคหิตานิ, เอกคณนํ คตานีติ อตฺโถฯ ยํ เอกสงฺคหิตํ, ตํ เอกตฺตนฺติ ยสฺมา เอเกน สงฺคหิตํ, ตสฺมา เอกตฺตนฺติ อตฺโถฯ สจฺจานํ พหุตฺเตปิ เอกตฺตมเปกฺขิตฺวา เอกวจนํ กตํฯ