เมนู

1. สุตฺตนฺตนิทฺเทสวณฺณนา

[2] ตสฺส สุตฺตนฺตสฺส นิทฺเทสกถาย ตตฺถ ชาเต ธมฺเมติ ตสฺมิํ สมาธิสฺมิํ ชาเต จิตฺตเจตสิเก ธมฺเมฯ อนิจฺจโต อนุปสฺสนฏฺเฐนาติอาทินา วิปสฺสนาย เภทํ ทสฺเสติฯ สมฺมาทิฏฺฐิ มคฺโคติ สมฺมาทิฏฺฐิสงฺขาโต มคฺโคฯ อฏฺฐสุ มคฺคงฺเคสุ เอเกโกปิ หิ มคฺโคติ วุจฺจติฯอาเสวตีติ โสตาปตฺติมคฺควเสนฯ ภาเวตีติ สกทาคามิมคฺคุปฺปาทเนนฯ พหุลีกโรตีติ อนาคามิอรหตฺตมคฺคุปฺปาทเนนฯ อิเมสํ ติณฺณํ อวตฺถาเภเทปิ สติ อาวชฺชนาทีนํ สาธารณตฺตา สทิสเมว วิสฺสชฺชนํ กตํฯ

[3] อาโลกสญฺญาปฏินิสฺสคฺคานุปสฺสนานํ อนฺตราเปยฺยาเล อวิกฺเขปาทีนิ จ ฌาน สมาปตฺติกสิณานุสฺสติอสุภา จ ทีฆํ อสฺสาสาทีนิ จ อานนฺตริกสมาธิญาณนิทฺเทเส (ปฏิ. ม. 1.80-81) นิทฺทิฏฺฐตฺตา สงฺขิตฺตานิฯ ตตฺถ จ อวิกฺเขปวเสนาติ ปุพฺพภาคาวิกฺเขปวเสน คเหตพฺพํฯ อนิจฺจานุปสฺสี อสฺสาสวเสนาติอาทิเก สุทฺธวิปสฺสนาวเสน วุตฺตจตุกฺเก ปน ตรุณวิปสฺสนากาเล วิปสฺสนาสมฺปยุตฺตสมาธิปุพฺพงฺคมา พลววิปสฺสนา เวทิตพฺพาฯ

[4] วิปสฺสนาปุพฺพงฺคมวาเร ปฐมํ อนิจฺจโตติอาทินา อารมฺมณํ อนิยเมตฺวา วิปสฺสนา วุตฺตา, ปจฺฉา รูปํ อนิจฺจโตติอาทินา อารมฺมณํ นิยเมตฺวา วุตฺตาฯ ตตฺถ ชาตานนฺติ ตสฺสา วิปสฺสนาย ชาตานํ จิตฺตเจตสิกานํ ธมฺมานํฯ โวสคฺคารมฺมณตาติ เอตฺถ โวสคฺโค นิพฺพานํฯ นิพฺพานญฺหิ สงฺขตโวสคฺคโต ปริจฺจาคโต ‘‘โวสคฺโค’’ติ วุตฺโตฯ วิปสฺสนา จ ตํสมฺปยุตฺตธมฺมา จ นิพฺพานนินฺนตาย อชฺฌาสยวเสน นิพฺพาเน ปติฏฺฐิตตฺตา นิพฺพานปติฏฺฐา นิพฺพานารมฺมณาฯ ปติฏฺฐาปิ หิ อาลมฺพียตีติ อารมฺมณํ นาม โหติ, นิพฺพาเน ปติฏฺฐฏฺเฐเนว นิพฺพานารมฺมณาฯ อญฺญตฺถ ปาฬิยมฺปิ หิ ปติฏฺฐา ‘‘อารมฺมณ’’นฺติ วุจฺจนฺติฯ ยถาห – ‘‘เสยฺยถาปิ, อาวุโส, นฬาคารํ วา ติณาคารํ วา สุกฺขํ โกฬาปํ เตโรวสฺสิกํ ปุรตฺถิมาย เจปิ ทิสาย ปุริโส อาทิตฺตาย ติณุกฺกาย อุปสงฺกเมยฺย, ลเภถ อคฺคิ โอตารํ, ลเภถ อคฺคิ อารมฺมณ’’นฺติอาทิ (สํ. นิ. 4.243)ฯ