อนฺเต วุตฺตํ นิพฺพานํ ปน สํสารทุกฺขาภิภูเตหิ ทุกฺขนิสฺสรณตฺถิเกหิ สปฺปุริเสหิ มคฺคียติ คเวสียตีติ มคฺโคติ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพนฺติฯ

มคฺคกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

10. มณฺฑเปยฺยกถา

มณฺฑเปยฺยกถาวณฺณนา

[238] อิทานิ ตสฺส มคฺคสฺส มณฺฑเปยฺยตฺตํ ทสฺเสนฺเตน กถิตาย ภควโต วจเนกเทสปุพฺพงฺคมาย มณฺฑเปยฺยกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนาฯ ตตฺถ มณฺฑเปยฺยนฺติ ยถา สมฺปนฺนํ นิมฺมลํ วิปฺปสนฺนํ สปฺปิ สปฺปิมณฺโฑติ วุจฺจติ, เอวํ วิปฺปสนฺนฏฺเฐน มณฺโฑ, ปาตพฺพฏฺเฐน เปยฺยํฯ ยญฺหิ ปิวิตฺวา อนฺตรวีถิยํ ปติตา วิสญฺญิโน อตฺตโน สาฏกาทีนมฺปิ อสฺสามิกา โหนฺติ, ตํ ปสนฺนมฺปิ น ปาตพฺพํฯ มยฺหํ ปน อิทํ สิกฺขตฺตยสงฺคหิตํ สาสนพฺรหฺมจริยํ สมฺปนฺนตฺตา นิมฺมลตฺตา วิปฺปสนฺนตฺตา มณฺฑญฺจ หิตสุขาวหตฺตา เปยฺยญฺจาติ มณฺฑเปยฺยนฺติ ทีเปติฯ มณฺโฑ เปยฺโย เอตฺถาติ มณฺฑเปยฺยํฯ กิํ ตํ? สาสนพฺรหฺมจริยํฯ กสฺมา สิกฺขตฺตยํ พฺรหฺมจริยํ นาม? อุตฺตมฏฺเฐน นิพฺพานํ พฺรหฺมํ นาม, สิกฺขตฺตยํ นิพฺพานตฺถาย ปวตฺตนโต พฺรหฺมตฺถาย จริยาติ พฺรหฺมจริยนฺติ วุจฺจติฯ สาสนพฺรหฺมจริยนฺติ ตํเยวฯ สตฺถา สมฺมุขีภูโตติ อิทเมตฺถ การณวจนํฯ ยสฺมา ปน สตฺถา สมฺมุขีภูโต, ตสฺมา วีริยปโยคํ กตฺวา ปิวเถตํ มณฺฑํฯ พาหิรกญฺหิ เภสชฺชมณฺฑํ เวชฺชสฺส อสมฺมุขา ปิวนฺตานํ ปมาณํ วา อุคฺคมนนิคฺคมนํ วา น ชานามาติ อาสงฺกา โหติฯ เวชฺชสฺส สมฺมุขา ปน เวชฺโช ชานิสฺสตีติ นิราสงฺกา ปิวนฺติฯ เอวเมวํ อมฺหากญฺจ ธมฺมสฺสามี สตฺถา สมฺมุขีภูโตติ วีริยํ กตฺวา ปิวถาติ มณฺฑปาเน สนฺนิโยเชติฯ ทิฏฺฐธมฺมิกสมฺปรายิกปรมตฺเถหิ ยถารหํ อนุสาสตีติ สตฺถาฯ อปิจ ‘‘สตฺถา ภควา สตฺถวาโห’’ติอาทินา (มหานิ. 190) นิทฺเทสนเยนเปตฺถ อตฺโถ เวทิตพฺโพฯ สนฺทิสฺสมาโน มุโข ภูโตติ สมฺมุขีภูโตฯ

มณฺฑเปยฺยนิทฺเทเส ติธตฺตมณฺโฑติ ติธาภาโว ติธตฺตํฯ ติธตฺเตน มณฺโฑ ติธตฺตมณฺโฑ, ติวิเธน มณฺโฑติ อตฺโถฯ สตฺถริ สมฺมุขีภูเตติ อิทํ สพฺพาการปริปุณฺณมณฺฑตฺตยทสฺสนตฺถํ วุตฺตํฯ