อถ วา ปฏิลภิํสุ ปฏิอลทฺธุนฺติ ปทจฺเฉโทฯ อนิจฺจโต ทกฺขุนฺติ อนิจฺจวเสเนว อทฺทสํสุฯ อนตฺตนิ อนตฺตาติ อนตฺตานํ อนตฺตาติ อทฺทกฺขุํฯ อถ วา อนตฺตนิ วตฺถุสฺมิํ อตฺตา นตฺถีติ อทฺทกฺขุํฯ สมฺมาทิฏฺฐิสมาทานาติ คหิตสมฺมาทสฺสนาฯ สพฺพํ ทุกฺขํ อุปจฺจคุนฺติ สกลํ วฏฺฏทุกฺขํ สมติกฺกนฺตาฯ

ปหีนาปหีนปุจฺฉาย ทิฏฺฐิสมฺปนฺนสฺสาติ โสตาปนฺนสฺสฯ ทุกฺเข สุขนฺติ สญฺญา อุปฺปชฺชติฯ จิตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ โมหกาลุสฺสิยสฺส อปฺปหีนตฺตา สญฺญามตฺตํ วา จิตฺตมตฺตํ วา อุปฺปชฺชติ, อนาคามิสฺสปิ อุปฺปชฺชติ, กิํ ปน โสตาปนฺนสฺสฯ อิเม ทฺเว อรหโตเยว ปหีนาฯ อสุเภ สุภนฺติ สญฺญา อุปฺปชฺชติฯ จิตฺตํ อุปฺปชฺชตีติ สกทาคามิสฺสปิ อุปฺปชฺชติ, กิํ ปน โสตาปนฺนสฺสฯ อิเม ทฺเว อนาคามิสฺส ปหีนาติ อฏฺฐกถายํ วุตฺตํฯ ตสฺมา อิทํ ทฺวยํ โสตาปนฺนสกทาคามิโน สนฺธาย วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ อนาคามิโน กามราคสฺส ปหีนตฺตา ‘‘อสุเภ สุภ’’นฺติ สญฺญาจิตฺตวิปลฺลาสานญฺจ ปหานํ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ ทฺวีสุ วตฺถูสูติอาทีหิ ปเทหิ ปหีนาปหีเน นิคเมตฺวา ทสฺเสติฯ ตตฺถ ‘‘อนิจฺเจ นิจฺจ’’นฺติ, ‘‘อนตฺตนิ อตฺตา’’ติ อิเมสุ ทฺวีสุ วตฺถูสุ ฉ วิปลฺลาสา ปหีนาฯ ‘‘ทุกฺเข สุข’’นฺติ, ‘‘อสุเภ สุภ’’นฺติ อิเมสุ ทฺวีสุ วตฺถูสุ ทฺเว ทิฏฺฐิวิปลฺลาสา ปหีนาฯ เกสุจิ โปตฺถเกสุ ทฺเวติ ปฐมํ ลิขิตํ, ปจฺฉา ฉาติฯ จตูสุ วตฺถูสูติ จตฺตาริ เอกโต กตฺวา วุตฺตํฯ อฏฺฐาติ ทฺวีสุ ฉ, ทฺวีสุ ทฺเวติ อฏฺฐฯ จตฺตาโรติ ทุกฺขาสุภวตฺถูสุ เอเกกสฺมิํ ทฺเว ทฺเว สญฺญาจิตฺตวิปลฺลาสาติ จตฺตาโรฯ เกสุจิ โปตฺถเกสุ ‘‘ฉ ทฺวีสู’’ติ วุตฺตฏฺฐาเนสุปิ เอวเมว ลิขิตนฺติฯ

วิปลฺลาสกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

9. มคฺคกถา

มคฺคกถาวณฺณนา

[237] อิทานิ เตสํ ติณฺณํ วิปลฺลาสานํ ปหานกรํ อริยมคฺคํ ทสฺเสนฺเตน กถิตาย มคฺคกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนาฯ ตตฺถ มคฺโคติ เกนฏฺเฐน มคฺโคติ โย พุทฺธสาสเน มคฺโคติ วุจฺจติ, โส เกนฏฺเฐน มคฺโค นาม โหตีติ อตฺโถฯ