เมนู

โพธิปกฺขิยา ธมฺมาติ ‘‘จตฺตาโร สติปฏฺฐานา, จตฺตาโร สมฺมปฺปธานา, จตฺตาโร อิทฺธิปาทา, ปญฺจินฺทฺริยานิ, ปญฺจ พลานิ, สตฺต โพชฺฌงฺคา , อริโย อฏฺฐงฺคิโก มคฺโค’’ติ (ม. นิ. 3.35, 43; จูฬนิ. เมตฺตคูมาณวปุจฺฉานิทฺเทส 22; มิ. ป. 5.4.1) วุตฺตา สตฺตติํส โพธิปกฺขิยธมฺมาฯ อิทํ มุขนฺติ อิทํ วุตฺตปฺปการํ ธมฺมชาตํ อารมฺมณโต นิพฺพานปเวสาย มุขตฺตา มุขํ นามาติ วุตฺตํ โหติฯ เตสํ ธมฺมานนฺติ เตสํ โพธิปกฺขิยานํ ธมฺมานํฯ อิทํ วิโมกฺขมุขนฺติ นิพฺพานํ วิกฺขมฺภนตทงฺคสมุจฺเฉทปฏิปฺปสฺสทฺธินิสฺสรณวิโมกฺเขสุ นิสฺสรณวิโมกฺโขว, ‘‘ยาวตา, ภิกฺขเว , ธมฺมา สงฺขตา วา อสงฺขตา วา, วิราโค เตสํ ธมฺมานํ อคฺคมกฺขายตี’’ติ (อิติวุ. 90; อ. นิ. 4.34) วุตฺตตฺตา อุตฺตมฏฺเฐน มุขญฺจาติ วิโมกฺขมุขํฯ วิโมกฺขญฺจ ตํ มุขญฺจ วิโมกฺขมุขนฺติ กมฺมธารยสมาสวเสน อยเมว อตฺโถ วุตฺโตฯ วิโมกฺขญฺจาติ เอตฺถ ลิงฺควิปลฺลาโส กโตฯ ตีณิ อกุสลมูลานีติ โลภโทสโมหาฯ ตีณิ ทุจฺจริตานีติ กายวจีมโนทุจฺจริตานิฯ สพฺเพปิ อกุสลา ธมฺมาติ อกุสลมูเลหิ สมฺปยุตฺตา ทุจฺจริเตหิ สมฺปยุตฺตา จ อสมฺปยุตฺตา จ เสวิตพฺพโทมนสฺสาทีนิ ฐเปตฺวา สพฺเพปิ อกุสลา ธมฺมาฯ กุสลมูลสุจริตานิ วุตฺตปฏิปกฺเขน เวทิตพฺพานิฯ สพฺเพปิ กุสลา ธมฺมาติ วุตฺตนเยเนว สมฺปยุตฺตา อสมฺปยุตฺตา จ วิโมกฺขสฺส อุปนิสฺสยภูตา สพฺเพปิ กุสลา ธมฺมาฯ วิวฏฺฏกถา เหฏฺฐา วุตฺตาฯ วิโมกฺขวิวฏฺฏสมฺพนฺเธน ปเนตฺถ เสสวิวฏฺฏาปิ วุตฺตาฯ อาเสวนาติ อาทิโต เสวนาฯ ภาวนาติ ตสฺเสว วฑฺฒนาฯ พหุลีกมฺมนฺติ ตสฺเสว วสิปฺปตฺติยา ปุนปฺปุนํ กรณํฯ มคฺคสฺส ปน เอกกฺขเณเยว กิจฺจสาธนวเสน อาเสวนาทีนิ เวทิตพฺพานิฯ ปฏิลาโภ วา วิปาโก วาติอาทีนิ เหฏฺฐา วุตฺตตฺถาเนวาติฯ

วิโมกฺขนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

สทฺธมฺมปฺปกาสินิยา ปฏิสมฺภิทามคฺค-อฏฺฐกถาย

วิโมกฺขกถาวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. คติกถา

คติกถาวณฺณนา

[231] อิทานิ ตสฺสา วิโมกฺขุปฺปตฺติยา เหตุภูตํ เหตุสมฺปตฺติํ ทสฺเสนฺเตน กถิตาย คติกถาย อปุพฺพตฺถานุวณฺณนาฯ