เมนู

ฆ-ง. ปริยาทานฏฺฐปติฏฺฐาปกฏฺฐนิทฺเทสวณฺณนา

[202-203] ปริยาทานฏฺฐนิทฺเทเส ปริยาทิยตีติ เขเปติฯ ปติฏฺฐาปกฏฺฐนิทฺเทเส สทฺโธ สทฺธินฺทฺริยํ อธิโมกฺเข ปติฏฺฐาเปตีติ สทฺธาสมฺปนฺโน ‘‘สพฺเพ สงฺขารา อนิจฺจา ทุกฺขา อนตฺตา’’ติ อธิมุจฺจนฺโต สทฺธินฺทฺริยํ อธิโมกฺเข ปติฏฺฐาเปติฯ อิมินา ปุคฺคลวิเสเสน อินฺทฺริยภาวนาวิเสโส นิทฺทิฏฺโฐฯ สทฺธสฺส สทฺธินฺทฺริยํ อธิโมกฺเข ปติฏฺฐาเปตีติ สทฺธาสมฺปนฺนสฺส ปุคฺคลสฺส สทฺธินฺทฺริยํ ตํเยว สทฺธํ ปติฏฺฐาเปติฯ ตถา อธิมุจฺจนฺตํ อธิโมกฺเข ปติฏฺฐาเปตีติฯ อิมินา อินฺทฺริยภาวนาวิเสเสน ปุคฺคลวิเสโส นิทฺทิฏฺโฐฯ เอวํ จิตฺตํ ปคฺคณฺหนฺโต ปคฺคเห ปติฏฺฐาเปติ, สติํ อุปฏฺฐาเปนฺโต อุปฏฺฐาเน ปติฏฺฐาเปติ, จิตฺตํ สมาทหนฺโต อวิกฺเขเป ปติฏฺฐาเปติ, อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตาติ ปสฺสนฺโต ทสฺสเน ปติฏฺฐาเปตีติ เสเสสุปิ โยชนา เวทิตพฺพาฯ โยคาวจโรติ สมถโยเค, วิปสฺสนาโยเค วา อวจรตีติ โยคาวจโรฯ อวจรตีติ ปวิสิตฺวา จรตีติฯ

จตุตฺถสุตฺตนฺตนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. อินฺทฺริยสโมธานวณฺณนา

[204] อิทานิ สมาธิํ ภาวยโต วิปสฺสนํ ภาวยโต จ อินฺทฺริยสโมธานํ ทสฺเสตุกาโม ปฐมํ ตาว อุปฏฺฐานโกสลฺลปฺปเภทํ นิทฺทิสิตุํ ปุถุชฺชโน สมาธิํ ภาเวนฺโตติอาทิมาหฯ ตตฺถ ปุถุชฺชโน สมาธิํ ภาเวนฺโตติ นิพฺเพธภาคิยํ สมาธิํ ภาเวนฺโตฯ เสกฺขสฺส วีตราคสฺส จ ปน โลกุตฺตโรปิ สมาธิ ลพฺภติฯ อาวชฺชิตตฺตาติ กสิณาทินิมิตฺตสฺส อาวชฺชิตตฺตา, กสิณาทิปริกมฺมํ กตฺวา ตตฺถ อุปฺปาทิตนิมิตฺตตฺตาติ วุตฺตํ โหติฯ อารมฺมณูปฏฺฐานกุสโลติ ตสฺส อุปฺปาทิตสฺส นิมิตฺตสฺเสว อุปฏฺฐาเน กุสโลฯ สมถนิมิตฺตูปฏฺฐานกุสโลติ อจฺจารทฺธวีริยตาทีหิ อุทฺธเต จิตฺเต ปสฺสทฺธิสมาธิอุเปกฺขาสมฺโพชฺฌงฺคภาวนาวเสน จิตฺโตปสมนิมิตฺตสฺส อุปฏฺฐาเน กุสโลฯ ปคฺคหนิมิตฺตูปฏฺฐานกุสโลติ อติสิถิลวีริยตาทีหิ ลีเน จิตฺเต ธมฺมวิจยวีริยปีติสมฺโพชฺฌงฺคภาวนาวเสน จิตฺตปคฺคหนิมิตฺตสฺส อุปฏฺฐาเน กุสโลฯ