เมนู

วิโมกฺขํ อปฺปชานนฺตาติ โส วา อญฺโญ วา อารมฺมณาธิมุตฺติวิโมกฺขญฺจ ปจฺจนีกวิมุตฺติวิโมกฺขญฺจ เอวํ อปฺปชานนฺตาฯ ปรปตฺติยาติ ปรปจฺจยํ ปรสทฺทหนํ อรหนฺติ, น อตฺตปจฺจกฺขํ ญาณนฺติ ‘‘ปรปจฺจยิกา’’ติ วตฺตพฺเพ ‘‘ปรปตฺติยา’’ติ วุตฺตํฯ อตฺโถ ปน โสเยวฯ

ทุติยจฺฉกฺกํ

[155] ทุติยจฺฉกฺเก นิมิตฺตนฺติ อสฺสาสปสฺสาสานํ ผุสนฏฺฐานํฯ อสฺสาสปสฺสาสา หิ ทีฆนาสิกสฺส นาสาปุฏํ ฆฏฺเฏนฺตา ปวตฺตนฺติ, รสฺสนาสิกสฺส อุตฺตโรฏฺฐํฯ ยทิ หิ อยํ โยคี ตํ นิมิตฺตเมว อาวชฺชติ, ตสฺส นิมิตฺตเมว อาวชฺชมานสฺส อสฺสาเส จิตฺตํ วิกมฺปติ, น ปติฏฺฐาตีติ อตฺโถฯ ตสฺส ตสฺมิํ จิตฺเต อปฺปติฏฺฐิเต สมาธิสฺส อภาวโต ตํ วิกมฺปนํ สมาธิสฺส ปริปนฺโถฯ ยทิ อสฺสาสเมว อาวชฺชติ, ตสฺส จิตฺตํ อพฺภนฺตรปเวสนวเสน วิกฺเขปํ อาวหติ, นิมิตฺเต น ปติฏฺฐาติ, ตสฺมา นิมิตฺเต วิกมฺปติฯ อิมินา นเยน เสเสสุปิ โยชนา กาตพฺพาฯ คาถาสุ วิกฺขิปฺปเตติ วิกฺขิปียติ วิกฺเขปํ อาปาทียติฯ

ตติยจฺฉกฺกํ

[156] ตติยจฺฉกฺเก อตีตานุธาวนํ จิตฺตนฺติ ผุสนฏฺฐานํ อติกฺกมิตฺวา คตํ อสฺสาสํ วา ปสฺสาสํ วา อนุคจฺฉมานํ จิตฺตํฯ วิกฺเขปานุปติตนฺติ วิกฺเขเปน อนุคตํ, วิกฺเขปํ วา สยํ อนุปติตํ อนุคตํฯ อนาคตปฏิกงฺขนํ จิตฺตนฺติ ผุสนฏฺฐานํ อปฺปตฺตํ อสฺสาสํ วา ปสฺสาสํ วา ปฏิกงฺขมานํ ปจฺจาสีสมานํ จิตฺตํฯ วิกมฺปิตนฺติ ตสฺมิํ อปฺปติฏฺฐาเนเนว วิกฺเขเปน วิกมฺปิตํฯ ลีนนฺติ อติสิถิลวีริยตาทีหิ สงฺกุจิตํฯ โกสชฺชานุปติตนฺติ กุสีตภาวานุคตํฯ อติปคฺคหิตนฺติ อจฺจารทฺธวีริยตาทีหิ อติอุสฺสาหิตํฯ อุทฺธจฺจานุปติตนฺติ วิกฺเขปานุคตํฯ อภินตนฺติ อสฺสาทวตฺถูสุ ภุสํ นตํ อลฺลีนํฯ อปนตนฺติ นิรสฺสาทวตฺถูสุ ปติหตํ, ตโต อปคตํ วา, อปคตนตํ วา, น ตโต อปคตนฺติ อตฺโถฯ ราคานุปติตนฺติ เอตฺถ อสฺสาสปสฺสาสนิมิตฺตํ มนสิกโรโต อุปฺปนฺนปีติสุเข วา ปุพฺเพ หสิตลปิตกีฬิตวตฺถูสุ วา ราโค อนุปตติฯ พฺยาปาทานุปติตนฺติ เอตฺถ มนสิกาเร นิรสฺสาทคตจิตฺตสฺส อุปฺปนฺนโทมนสฺสวเสน วา ปุพฺเพ สมุทาจิณฺเณสุ อาฆาตวตฺถูสุ วา พฺยาปาโท อนุปตติฯ คาถาสุ น สมาธิยตีติ น สมาหิตํ โหติฯ อธิจิตฺตนฺติ จิตฺตสีเสน นิทฺทิฏฺโฐ อธิโก สมาธิฯ