อิธ ปาฬิยํ ปน นตฺถิ ทินฺนนฺติ วตฺถูติ นตฺถิ ทินฺนนฺติ วุจฺจมานํ ทานํ, ตสฺสา ทิฏฺฐิยา วตฺถูติ อตฺโถ ฯ เอวํวาโท มิจฺฉาติ เอวํ นตฺถิ ทินฺนนฺติ วาโท วจนํ มิจฺฉา วิปรีโตติ อตฺโถฯ

มิจฺฉาทิฏฺฐินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

4. สกฺกายทิฏฺฐินิทฺเทสวณฺณนา

[137] สกฺกายทิฏฺฐิ ปน อตฺตานุทิฏฺฐิเยว, อญฺญตฺถ อาคตปริยายวจนทสฺสนตฺถํ วุตฺตาติ เวทิตพฺพาฯ

สกฺกายทิฏฺฐินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

5. สสฺสตทิฏฺฐินิทฺเทสวณฺณนา

[138] สกฺกายวตฺถุกาย สสฺสตทิฏฺฐิยาติ กมฺมธารยสมาโสฯ รูปวนฺตํ วา อตฺตานนฺติอาทีนํ ปนฺนรสนฺนํ วจนานํ อนฺเต สมนุปสฺสตีติ สมฺพนฺโธ กาตพฺโพ, ปาโฐ วาฯ อญฺญถา หิ น ฆฏียตีติฯ เอวํ ‘‘รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ สมนุปสฺสตี’’ติ เอกเมว ทสฺเสตฺวา เสสา จุทฺทส สํขิตฺตาฯ

สสฺสตทิฏฺฐินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

6. อุจฺเฉททิฏฺฐินิทฺเทสวณฺณนา

[139] สกฺกายวตฺถุกาย อุจฺเฉททิฏฺฐิยา เอวํ ‘‘รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสตี’’ติ เอกเมว ทสฺเสตฺวา เสสา จตสฺโส สํขิตฺตาฯ

อุจฺเฉททิฏฺฐินิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

7. อนฺตคฺคาหิกาทิฏฺฐินิทฺเทสวณฺณนา

[140] อนฺตคฺคาหิกาย ทิฏฺฐิยา ปฐมวาเร อาการปุจฺฉาฯ ทุติเย อาการคหณํฯ ตติเย อาการวิสฺสชฺชนํฯ ตตฺถ โลโกติ อตฺตาฯ โส อนฺโตติ อญฺญมญฺญปฏิปกฺเขสุ สสฺสตุจฺเฉทนฺเตสุ สสฺสตคฺคาเห สสฺสตนฺโต, อสสฺสตคฺคาเห อุจฺเฉทนฺโตฯ ปริตฺตํ โอกาสนฺติ สุปฺปมตฺตํ วา สราวมตฺตํ วา ขุทฺทกํ ฐานํฯ นีลกโต ผรตีติ นีลนฺติ อารมฺมณํ กโรติฯ อยํ โลโกติ อตฺตานํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ปริวฏุโมติ สมนฺตโต ปริจฺเฉทวาฯ อนฺตสญฺญีติ อนฺตวาติสญฺญีฯ อนฺโต อสฺส อตฺถีติ อนฺโตติ คเหตพฺพํฯ ยํ ผรตีติ ยํ กสิณรูปํ ผรติฯ ตํ วตฺถุ เจว โลโก จาติ ตํ กสิณรูปํ อารมฺมณญฺเจว อาโลกิยฏฺเฐน โลโก จฯ เยน ผรตีติ เยน จิตฺเตน ผรติฯ โส อตฺตา เจว โลโก จาติ อตฺตานมเปกฺขิตฺวา ปุลฺลิงฺคํ กตํ, ตํ จิตฺตํ อตฺตา เจว อาโลกนฏฺเฐน โลโก จาติ วุตฺตํ โหติฯ อนฺตวาติ อนฺโตฯ