ปกาสเนติ อตฺถาทีนํ ปภาสเน ฯ ‘‘นานตฺเต’’ติ มูลปทํ กตฺวา สพฺพสาธารณวเสน วุตฺตํฯ ‘‘ววตฺถาเน’’ติ โสตาปนฺนสฺส วเสน, ‘‘สลฺลกฺขเณ อุปลกฺขเณ’’ติ สกทาคามิสฺส วเสน, ‘‘ปเภเท ปภาวเน’’ติ อนาคามิสฺส วเสน, ‘‘โชตเน วิโรจเน ปกาสเน’’ติ อรหโต วเสน วุตฺตนฺติ เอวมฺเปตฺถ โยชนา กาตพฺพาติฯ

สุทฺธิกปฏิสมฺภิทาญาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ

อิติ สทฺธมฺมปฺปกาสินิยา ปฏิสมฺภิทามคฺค-อฏฺฐกถาย

ปฐโม ภาโค นิฏฺฐิโตฯ

ฯ นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺสฯ

ขุทฺทกนิกาเย

ปฏิสมฺภิทามคฺค-อฏฺฐกถา

(ทุติโย ภาโค)

68. อินฺทฺริยปโรปริยตฺตญาณนิทฺเทสวณฺณนา

[111] อินฺทฺริยปโรปริยตฺตญาณนิทฺเทเส ตถาคตสฺสาติ วจเน อุทฺเทเส สรูปโต อวิชฺชมาเนปิ ‘‘ฉ ญาณานิ อสาธารณานิ สาวเกหี’’ติ (ปฏิ. ม. มาติกา 1.73) วุตฺตตฺตา ‘‘ตถาคตสฺสา’’ติ วุตฺตเมว โหติฯ ตสฺมา อุทฺเทเส อตฺถโต สิทฺธสฺส ตถาคตวจนสฺส นิทฺเทเส คหณํ กตํฯ สตฺเต ปสฺสตีติ รูปาทีสุ ฉนฺทราเคน สตฺตตาย ลคฺคตาย สตฺตา, เต สตฺเต อินฺทฺริยปโรปริยตฺตญาเณน จกฺขุนา ปสฺสติ โอโลเกติฯ อปฺปรชกฺเขติ ปญฺญามเย อกฺขิมฺหิ อปฺปํ ราคาทิรโช เอเตสนฺติ อปฺปรชกฺขา, อปฺปํ ราคาทิรโช เอเตสนฺติ วา อปฺปรชกฺขาฯ เต อปฺปรชกฺเขฯ มหารชกฺเขติ ปญฺญามเย อกฺขิมฺหิ มหนฺตํ ราคาทิรโช เอเตสนฺติ มหารชกฺขา, มหนฺตํ ราคาทิรโช เอเตสนฺติ วา มหารชกฺขาฯ ติกฺขินฺทฺริเย มุทินฺทฺริเยติ ติกฺขานิ สทฺธาทีนิ อินฺทฺริยานิ เอเตสนฺติ ติกฺขินฺทฺริยา, มุทูนิ สทฺธาทีนิ อินฺทฺริยานิ เอเตสนฺติ มุทินฺทฺริยาฯ สฺวากาเร ทฺวากาเรติ สุนฺทรา สทฺธาทโย อาการา โกฏฺฐาสา เอเตสนฺติ สฺวาการา, กุจฺฉิตา ครหิตา สทฺธาทโย อาการา โกฏฺฐาสา เอเตสนฺติ ทฺวาการาฯ สุวิญฺญาปเย ทุวิญฺญาปเยติ เย กถิตํ การณํ สลฺลกฺเขนฺติ สุเขน สกฺกา โหนฺติ วิญฺญาเปตุํ, เต สุวิญฺญาปยา, ตพฺพิปรีตา ทุวิญฺญาปยาฯ