ตโย เสกฺขสฺสาติ สมถวิปสฺสนาสมาปตฺติวเสนฯ ตโย จ วีตราคสฺสาติ อปฺปณิหิตสุญฺญตานิมิตฺตผลสมาปตฺติวเสนฯ ‘‘ติสฺโส’’ติ วตฺตพฺเพ ‘‘ตโย’’ติ จ ลิงฺควิปลฺลาโส กโตฯ ตโย สงฺขารุเปกฺขา ธมฺมาติ วา โยเชตพฺพํฯ เยหิ จิตฺตํ วิวฏฺฏตีติ เยหิ สงฺขารุเปกฺขาธมฺเมหิ วิตกฺกวิจาราทิโต, อุปฺปาทาทิโต วา จิตฺตํ อปคจฺฉติฯ วีตราคสฺสาปิ หิ สงฺขารุเปกฺขาสพฺภาวโต จ สงฺขารโต จิตฺตํ วิวฏฺฏิตฺวา นิพฺพานํ ปกฺขนฺทตีติ วุตฺตํ โหติฯ อฏฺฐ สมาธิสฺส ปจฺจยาติ สมถวเสน วุตฺตา อฏฺฐ อปฺปนาสมฺปาปกตฺตา อปฺปนาสมาธิสฺส ปจฺจยาฯ ทส ญาณสฺส โคจราติ วิปสฺสนาวเสน วุตฺตา ทส มคฺคญาณสฺส ผลญาณสฺส จ ภูมิโยฯ ติณฺณํ วิโมกฺขาน ปจฺจยาติ สุญฺญตานิมิตฺตอปฺปณิหิตวิโมกฺขานํ อุปนิสฺสยปจฺจยาฯ นานาทิฏฺฐีสุ น กมฺปตีติ ภงฺคํ อวิสฺสชฺชิตฺวาว สงฺขาเร อนิจฺจาทิวเสน วิปสฺสนฺโต สสฺสตทิฏฺฐิอาทีสุ นานปฺปการาสุ ทิฏฺฐีสุ น เวธตีติฯ
สงฺขารุเปกฺขาญาณนิทฺเทสวณฺณนา นิฏฺฐิตาฯ
10. โคตฺรภุญาณนิทฺเทสวณฺณนา
[59] โคตฺรภุญาณนิทฺเทเส อภิภุยฺยตีติ อภิภวติ อติกฺกมติฯ พหิทฺธา สงฺขารนิมิตฺตนฺติ สกสนฺตานปฺปวตฺตอกุสลกฺขนฺธโต พหิทฺธาภูตํ สงฺขารนิมิตฺตํฯ โลกิกสงฺขารา หิ กิเลสานํ นิมิตฺตตฺตา, นิมิตฺตากาเรน อุปฏฺฐานโต วา นิมิตฺตนฺติ วุจฺจนฺติฯ อภิภุยฺยตีติ โคตฺรภูติ จ ปุถุชฺชนโคตฺตาภิภวนโต โคตฺรภุภาโว วุตฺโตฯ ปกฺขนฺทตีติ โคตฺรภูติ อริยโคตฺตภาวนโต โคตฺรภุภาโว วุตฺโตฯ อภิภุยฺยิตฺวา ปกฺขนฺทตีติ โคตฺรภูติ อุโภ อตฺเถ สมาเสตฺวา วุตฺตํฯ วุฏฺฐาตีติ โคตฺรภูติ จ วิวฏฺฏตีติ โคตฺรภูติ จ มาติกาย วุฏฺฐานวิวฏฺฏนปทานุรูเปน ปุถุชฺชนโคตฺตาภิภวนตฺโถเยว วุตฺโตฯ