เมนู

สจฺฉิกาตพฺพนิทฺเทสวณฺณนา

[29] สจฺฉิกาตพฺพนิทฺเทเส ทส เอกุตฺตรวิสฺสชฺชนานิ ปฏิลาภสจฺฉิกิริยาวเสน วุตฺตานิฯ ตตฺถ อกุปฺปา เจโตวิมุตฺตีติ อรหตฺตผลวิมุตฺติฯ สา หิ น กุปฺปติ น จลติ น ปริหายตีติ อกุปฺปา, สพฺพกิเลเสหิ จิตฺตสฺส วิมุตฺตตฺตา เจโตวิมุตฺตีติ วุจฺจติฯ วิชฺชาติ ติสฺโส วิชฺชาฯ วิมุตฺตีติ ทสุตฺตรปริยาเยน อรหตฺตผลํ วุตฺตํ, สงฺคีติปริยาเยน ปน ‘‘วิมุตฺตีติ ทฺเว วิมุตฺติโย จิตฺตสฺส จ อธิมุตฺติ นิพฺพานญฺจา’’ติ (ที. นิ. อฏฺฐ. 3.304) วุตฺตํฯ เอตฺถ จ อฏฺฐ สมาปตฺติโย นีวรณาทีหิ สุฏฺฐุ วิมุตฺตตฺตา วิมุตฺติ นาม, นิพฺพานํ สพฺพสงฺขตโต วิมุตฺตตฺตา วิมุตฺติ นามฯ ติสฺโส วิชฺชาติ ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณํ วิชฺชา สตฺตานํ จุตูปปาเต ญาณํ วิชฺชา อาสวานํ ขเย ญาณํ วิชฺชาฯ ตมวิชฺฌนฏฺเฐน วิชฺชา, วิทิตกรณฏฺเฐนาปิ วิชฺชาฯ ปุพฺเพนิวาสานุสฺสติญาณญฺหิ อุปฺปชฺชมานํ ปุพฺเพนิวาสํ ฉาเทตฺวา ฐิตํ ตมํ วิชฺฌติ, ปุพฺเพนิวาสญฺจ วิทิตํ กโรตีติ วิชฺชาฯ จุตูปปาเต ญาณํ จุติปฏิสนฺธิจฺฉาทกํ ตมํ วิชฺฌติ, จุตูปปาตญฺจ วิทิตํ กโรตีติ วิชฺชาฯ อาสวานํ ขเย ญาณํ จตุสจฺจจฺฉาทกํ ตมํ วิชฺฌติ, จตุสจฺจธมฺเม จ วิทิตํ กโรตีติ วิชฺชาฯ จตฺตาริ สามญฺญผลานีติ โสตาปตฺติผลํ, สกทาคามิผลํ, อนาคามิผลํ, อรหตฺตผลํฯ ปาปธมฺเม สเมติ วินาเสตีติ สมโณ, สมณสฺส ภาโว สามญฺญํฯ จตุนฺนํ อริยมคฺคานเมตํ นามํฯ สามญฺญสฺส ผลานิ สามญฺญผลานิฯ

ปญฺจ ธมฺมกฺขนฺธาติ สีลกฺขนฺโธ, สมาธิกฺขนฺโธ, ปญฺญากฺขนฺโธ, วิมุตฺติกฺขนฺโธ, วิมุตฺติญาณทสฺสนกฺขนฺโธฯ ธมฺมกฺขนฺธาติ ธมฺมวิภาคา ธมฺมโกฏฺฐาสาฯ สีลกฺขนฺธาทีสุปิ เอเสว นโยฯ โลกิยโลกุตฺตรา สีลสมาธิปญฺญา เอว สีลสมาธิปญฺญากฺขนฺธา ฯ สมุจฺเฉทปฏิปฺปสฺสทฺธินิสฺสรณวิมุตฺติโย เอว วิมุตฺติกฺขนฺโธฯ ติวิธา วิมุตฺติปจฺจเวกฺขณา เอว วิมุตฺติญาณทสฺสนกฺขนฺโธฯ โส โลกิโย เอวฯ ชานนฏฺเฐน ญาณเมว ทสฺสนฏฺเฐน ทสฺสนนฺติ ญาณทสฺสนํ, วิมุตฺตีนํ ญาณทสฺสนํ วิมุตฺติญาณทสฺสนนฺติ วุจฺจติฯ วิกฺขมฺภนตทงฺควิมุตฺติโย ปน สมาธิปญฺญากฺขนฺเธเหว สงฺคหิตาฯ อิเม ปญฺจ ธมฺมกฺขนฺธา เสกฺขานํ เสกฺขา, อเสกฺขานํ อเสกฺขาติ วุตฺตาฯ เอเตสุ หิ โลกิยา จ นิสฺสรณวิมุตฺติ จ เนวเสกฺขานาเสกฺขาฯ เสกฺขา โหนฺตาปิ เสกฺขานํ อิเม อิติ เสกฺขา, อเสกฺขานํ อิเม อิติ อเสกฺขาติ วุจฺจนฺติฯ ‘‘เสกฺเขน วิมุตฺติกฺขนฺเธน สมนฺนาคโต โหตี’’ติ เอตฺถ ปน นิสฺสรณวิมุตฺติยา อารมฺมณกรณวเสน สมนฺนาคโตติ เวทิตพฺโพฯ ฉ อภิญฺญาติ ฉ อธิกานิ ญาณานิฯ