ปริญฺเญยฺยนิทฺเทสวณฺณนา

[21] ปริญฺเญยฺยนิทฺเทเส กิญฺจาปิ ปริญฺญาสทฺเทน ญาตปริญฺญา, ตีรณปริญฺญา, ปหานปริญฺญาติ ติสฺโส ปริญฺญา สงฺคหิตาฯ เหฏฺฐา ‘‘อภิญฺเญยฺยา’’ติ ญาตปริญฺญาย วุตฺตตฺตา อุปริ ‘‘ปหาตพฺพา’’ติ ปหานปริญฺญาย วุตฺตตฺตา ตีรณปริญฺญาว อิธ อธิปฺเปตาฯ ผสฺโส สาสโว อุปาทานิโยติ อาสวานญฺเจว อุปาทานานญฺจ ปจฺจยภูโต เตภูมกผสฺโสฯ โสปิ หิ อตฺตานํ อารมฺมณํ กตฺวา ปวตฺตมาเนหิ สห อาสเวหีติ สาสโว, อารมฺมณภาวํ อุปคนฺตฺวา อุปาทานสมฺพนฺธเนน อุปาทานานํ หิโตติ อุปาทานิโยฯ ยสฺมา ผสฺเส ตีรณปริญฺญาย ปริญฺญาเต ผสฺสมุเขน เสสาปิ อรูปธมฺมา ตทนุสาเรน จ รูปธมฺมา ปริญฺญายนฺติ, ตสฺมา เอโกว ผสฺโส วุตฺโตฯ เอวํ เสเสสุปิ ยถาโยคํ โยเชตพฺพํฯ

นามนฺติ จตฺตาโร ขนฺธา อรูปิโน นิพฺพานญฺจฯ รูปนฺติ จตฺตาริ จ มหาภูตานิ จตุนฺนญฺจ มหาภูตานํ อุปาทายรูปานิ จตุวีสติฯ จตฺตาโร ขนฺธา นมนฏฺเฐน นามํฯ เต หิ อารมฺมณาภิมุขา นมนฺติฯ สพฺพมฺปิ นามนฏฺเฐน นามํฯ จตฺตาโร หิ ขนฺธา อารมฺมเณ อญฺญมญฺญํ นาเมนฺติ, นิพฺพานํ อารมฺมณาธิปติปจฺจยตาย อตฺตนิ อนวชฺชธมฺเม นาเมติฯ สนฺตติวเสน สีตาทีหิ รุปฺปนฏฺเฐน รูปํฯ รุปฺปนฏฺเฐนาติ กุปฺปนฏฺเฐนฯ สนฺตติวิปริณามวเสน หิ สีตาทีหิ ฆฏฺฏนียํ ธมฺมชาตํ รูปนฺติ วุจฺจติฯ อิธ ปน นามนฺติ โลกิกเมว อธิปฺเปตํ, รูปํ ปน เอกนฺเตน โลกิกเมวฯ

ติสฺโส เวทนาติ สุขา เวทนา, ทุกฺขา เวทนา, อทุกฺขมสุขา เวทนาฯ ตา โลกิกา เอวฯ อาหาราติ ปจฺจยาฯ ปจฺจยา หิ อตฺตโน ผลํ อาหรนฺตีติ อาหาราฯ กพฬีกาโร อาหาโร ผสฺสาหาโร มโนสญฺเจตนาหาโร วิญฺญาณาหาโรติ จตฺตาโรฯ วตฺถุวเสน กพฬีกาตพฺพตฺตา กพฬีกาโร , อชฺโฌหริตพฺพตฺตา อาหาโรฯ โอทนกุมฺมาสาทิวตฺถุกาย โอชาเยตํ นามํฯ สา หิ โอชฏฺฐมกรูปานิ อาหรตีติ อาหาโรฯ จกฺขุสมฺผสฺสาทิโก ฉพฺพิโธ ผสฺโส ติสฺโส เวทนา อาหรตีติ อาหาโรฯ มนโส สญฺเจตนา, น สตฺตสฺสาติ มโนสญฺเจตนา ยถา จิตฺเตกคฺคตาฯ มนสา วา สมฺปยุตฺตา สญฺเจตนา มโนสญฺเจตนา ยถา อาชญฺญรโถฯ เตภูมกกุสลากุสลเจตนาฯ สา หิ ตโย ภเว อาหรตีติ อาหาโรฯ วิญฺญาณนฺติ เอกูนวีสติเภทํ ปฏิสนฺธิวิญฺญาณํฯ ตญฺหิ ปฏิสนฺธินามรูปํ อาหรตีติ อาหาโรฯ อุปาทานกฺขนฺธาติ อุปาทานโคจรา ขนฺธา, มชฺฌปทโลโป ทฏฺฐพฺโพฯ