4. ทีฆนขสุตฺตํ

[201] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ คิชฺฌกูเฏ ปพฺพเต สูกรขตายํฯ อถ โข ทีฆนโข ปริพฺพาชโก เยน ภควา เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ภควตา สทฺธิํ สมฺโมทิฯ สมฺโมทนียํ กถํ สารณียํ วีติสาเรตฺวา เอกมนฺตํ อฏฺฐาสิฯ เอกมนฺตํ ฐิโต โข ทีฆนโข ปริพฺพาชโก ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อหญฺหิ, โภ โคตม, เอวํวาที เอวํทิฏฺฐิ – ‘สพฺพํ เม นกฺขมตี’’’ติฯ ‘‘ยาปิ โข เต เอสา, อคฺคิเวสฺสน, ทิฏฺฐิ – ‘สพฺพํ เม นกฺขมตี’ติ, เอสาปิ เต ทิฏฺฐิ นกฺขมตี’’ติ? ‘‘เอสา เจ [เอสาปิ (ก.)] เม, โภ โคตม, ทิฏฺฐิ ขเมยฺย, ตํปสฺส ตาทิสเมว, ตํปสฺส ตาทิสเมวา’’ติฯ ‘‘อโต โข เต, อคฺคิเวสฺสน, พหู หิ พหุตรา โลกสฺมิํ เย เอวมาหํสุ – ‘ตํปสฺส ตาทิสเมว, ตํปสฺส ตาทิสเมวา’ติฯ เต ตญฺเจว ทิฏฺฐิํ นปฺปชหนฺติ อญฺญญฺจ ทิฏฺฐิํ อุปาทิยนฺติฯ อโต โข เต, อคฺคิเวสฺสน, ตนู หิ ตนุตรา โลกสฺมิํ เย เอวมาหํสุ – ‘ตํปสฺส ตาทิสเมว, ตํปสฺส ตาทิสเมวา’ติฯ เต ตญฺเจว ทิฏฺฐิํ ปชหนฺติ อญฺญญฺจ ทิฏฺฐิํ น อุปาทิยนฺติฯ สนฺตคฺคิเวสฺสน, เอเก สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน – ‘สพฺพํ เม ขมตี’ติ; สนฺตคฺคิเวสฺสน, เอเก สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน – ‘สพฺพํ เม นกฺขมตี’ติ; สนฺตคฺคิเวสฺสน , เอเก สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน – ‘เอกจฺจํ เม ขมติ, เอกจฺจํ เม นกฺขมตี’ติฯ ตตฺรคฺคิเวสฺสน, เย เต สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน – ‘สพฺพํ เม ขมตี’ติ เตสมยํ ทิฏฺฐิ สาราคาย สนฺติเก, สญฺโญคาย สนฺติเก, อภินนฺทนาย สนฺติเก อชฺโฌสานาย สนฺติเก อุปาทานาย สนฺติเก; ตตฺรคฺคิเวสฺสน เย เต สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน – ‘สพฺพํ เม นกฺขมตี’ติ เตสมยํ ทิฏฺฐิ อสาราคาย สนฺติเก, อสญฺโญคาย สนฺติเก, อนภินนฺทนาย สนฺติเก, อนชฺโฌสานาย สนฺติเก, อนุปาทานาย สนฺติเก’’ติฯ

[202] เอวํ วุตฺเต, ทีฆนโข ปริพฺพาชโก ภควนฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อุกฺกํเสติ [อุกฺกํสติ (สี. ปี. ก.)] เม ภวํ โคตโม ทิฏฺฐิคตํ, สมุกฺกํเสติ [สมฺปหํสติ (ก.)] เม ภวํ โคตโม ทิฏฺฐิคต’’นฺติฯ ‘‘ตตฺรคฺคิเวสฺสน, เย เต สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน – ‘เอกจฺจํ เม ขมติ, เอกจฺจํ เม นกฺขมตี’ติฯ ยา หิ เตสํ ขมติ สายํ ทิฏฺฐิ สาราคาย สนฺติเก, สญฺโญคาย สนฺติเก, อภินนฺทนาย สนฺติเก, อชฺโฌสานาย สนฺติเก, อุปาทานาย สนฺติเก; ยา หิ เตสํ นกฺขมติ สายํ ทิฏฺฐิ อสาราคาย สนฺติเก, อสญฺโญคาย สนฺติเก, อนภินนฺทนาย สนฺติเก, อนชฺโฌสานาย สนฺติเก, อนุปาทานาย สนฺติเกฯ ตตฺรคฺคิเวสฺสน, เย เต สมณพฺราหฺมณา เอวํวาทิโน เอวํทิฏฺฐิโน – ‘สพฺพํ เม ขมตี’ติ ตตฺถ วิญฺญู ปุริโส อิติ ปฏิสญฺจิกฺขติ – ‘ยา โข เม อยํ ทิฏฺฐิ – สพฺพํ เม ขมตีติ, อิมญฺเจ อหํ ทิฏฺฐิํ ถามสา ปรามาสา อภินิวิสฺส โวหเรยฺยํ – อิทเมว สจฺจํ โมฆมญฺญนฺติ; ทฺวีหิ เม อสฺส วิคฺคโห – โย จายํ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เอวํวาที เอวํทิฏฺฐิ – สพฺพํ เม นกฺขมตีติ, โย จายํ สมโณ วา พฺราหฺมโณ วา เอวํวาที เอวํทิฏฺฐิ – เอกจฺจํ เม ขมติ, เอกจฺจํ เม นกฺขมตีติ – อิเมหิ อสฺส ทฺวีหิ วิคฺคโหฯ อิติ วิคฺคเห สติ วิวาโท, วิวาเท สติ วิฆาโต, วิฆาเต สติ วิเหสา’ฯ อิติ โส วิคฺคหญฺจ วิวาทญฺจ วิฆาตญฺจ วิเหสญฺจ อตฺตนิ สมฺปสฺสมาโน ตญฺเจว ทิฏฺฐิํ ปชหติ อญฺญญฺจ ทิฏฺฐิํ น อุปาทิยติฯ เอวเมตาสํ ทิฏฺฐีนํ ปหานํ โหติ, เอวเมตาสํ ทิฏฺฐีนํ ปฏินิสฺสคฺโค โหติฯ