9. โคลิยานิสุตฺตํ

[173] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา ราชคเห วิหรติ เวฬุวเน กลนฺทกนิวาเปฯ เตน โข ปน สมเยน โคลิยานิ [คุลิสฺสานิ (สี. ปี.), โคลิสฺสานิ (สฺยา. กํ.)] นาม ภิกฺขุ อารญฺญิโก [อารญฺญโก (สพฺพตฺถ)] ปทสมาจาโร [ปทรสมาจาโร (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] สงฺฆมชฺเฌ โอสโฏ โหติ เกนจิเทว กรณีเยนฯ ตตฺร โข อายสฺมา สาริปุตฺโต โคลิยานิํ ภิกฺขุํ อารพฺภ ภิกฺขู อามนฺเตสิ –

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน สพฺรหฺมจารีสุ สคารเวน ภวิตพฺพํ สปฺปติสฺเสนฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สงฺฆคโต สงฺเฆ วิหรนฺโต สพฺรหฺมจารีสุ อคารโว โหติ อปฺปติสฺโส, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน, โย อยมายสฺมา สพฺรหฺมจารีสุ อคารโว โหติ อปฺปติสฺโส’ติ – ตสฺส [อปฺปติสฺโสติสฺส (สี. ปี.)] ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน สพฺรหฺมจารีสุ สคารเวน ภวิตพฺพํ สปฺปติสฺเสนฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน อาสนกุสเลน ภวิตพฺพํ – ‘อิติ เถเร จ ภิกฺขู นานุปขชฺช นิสีทิสฺสามิ นเว จ ภิกฺขู น อาสเนน ปฏิพาหิสฺสามี’ติฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สงฺฆคโต สงฺเฆ วิหรนฺโต น อาสนกุสโล โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน, โย อยมายสฺมา อาสนกุสโล น โหตี’ติ [โย อยมายสฺมา อาภิสมาจาริกมฺปิ ธมฺมํ น ชานาตีติ (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน อาสนกุสเลน ภวิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน อาภิสมาจาริโกปิ ธมฺโม ชานิตพฺโพฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สงฺฆคโต สงฺเฆ วิหรนฺโต อาภิสมาจาริกมฺปิ ธมฺมํ น ชานาติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ

‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อาภิสมาจาริกมฺปิ ธมฺมํ น ชานาตี’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน อาภิสมาจาริโกปิ ธมฺโม ชานิตพฺโพ [อยํ อาภิสมาจาริกตติยวาโร สี. สฺยา. กํ. ปี. โปตฺถเกสุ น ทิสฺสติ]ฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน นาติกาเลน คาโม ปวิสิตพฺโพ นาติทิวา [น ทิวา (สฺยา. กํ. ปี. ก.)] ปฏิกฺกมิตพฺพํฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สงฺฆคโต สงฺเฆ วิหรนฺโต อติกาเลน คามํ ปวิสติ อติทิวา ปฏิกฺกมติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อติกาเลน คามํ ปวิสติ อติทิวา ปฏิกฺกมตี’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน นาติกาเลน คาโม ปวิสิตพฺโพ, นาติทิวา ปฏิกฺกมิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน น ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชิตพฺพํฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สงฺฆคโต สงฺเฆ วิหรนฺโต ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘อยํ นูนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน วิหรโต วิกาลจริยา พหุลีกตา, ตเมนํ สงฺฆคตมฺปิ สมุทาจรตี’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน น ปุเรภตฺตํ ปจฺฉาภตฺตํ กุเลสุ จาริตฺตํ อาปชฺชิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน อนุทฺธเตน ภวิตพฺพํ อจปเลนฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สงฺฆคโต สงฺเฆ วิหรนฺโต อุทฺธโต โหติ จปโล, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘อิทํ นูนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน วิหรโต อุทฺธจฺจํ จาปลฺยํ พหุลีกตํ, ตเมนํ สงฺฆคตมฺปิ สมุทาจรตี’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน อนุทฺธเตน ภวิตพฺพํ อจปเลนฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส , ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน อมุขเรน ภวิตพฺพํ อวิกิณฺณวาเจนฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สงฺฆคโต สงฺเฆ วิหรนฺโต มุขโร โหติ วิกิณฺณวาโจ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา มุขโร วิกิณฺณวาโจ’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน อมุขเรน ภวิตพฺพํ อวิกิณฺณวาเจนฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน สุวเจน [สุพฺพเจน (สี. ก.)] ภวิตพฺพํ กลฺยาณมิตฺเตนฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ สงฺฆคโต สงฺเฆ วิหรนฺโต ทุพฺพโจ โหติ ปาปมิตฺโต, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา ทุพฺพโจ ปาปมิตฺโต’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สงฺฆคเตน สงฺเฆ วิหรนฺเตน สุวเจน ภวิตพฺพํ กลฺยาณมิตฺเตนฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาเรน ภวิตพฺพํฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ อินฺทฺริเยสุ อคุตฺตทฺวาโร โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อินฺทฺริเยสุ อคุตฺตทฺวาโร’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อินฺทฺริเยสุ คุตฺตทฺวาเรน ภวิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา โภชเน มตฺตญฺญุนา ภวิตพฺพํฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก โภชเน อมตฺตญฺญู โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา โภชเน อมตฺตญฺญู’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา โภชเน มตฺตญฺญุนา ภวิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา ชาคริยํ อนุยุตฺเตน ภวิตพฺพํฯ

สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ ชาคริยํ อนนุยุตฺโต โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา ชาคริยํ อนนุยุตฺโต’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา ชาคริยํ อนุยุตฺเตน ภวิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส , ภิกฺขุนา อารทฺธวีริเยน ภวิตพฺพํฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ กุสีโต โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา กุสีโต’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อารทฺธวีริเยน ภวิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา อุปฏฺฐิตสฺสตินา ภวิตพฺพํฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ มุฏฺฐสฺสตี โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา มุฏฺฐสฺสตี’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อุปฏฺฐิตสฺสตินา ภวิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา สมาหิเตน ภวิตพฺพํฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ อสมาหิโต โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อสมาหิโต’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา สมาหิเตน ภวิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา ปญฺญวตา ภวิตพฺพํฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ ทุปฺปญฺโญ โหติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโร ฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา ทุปฺปญฺโญ’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา ปญฺญวตา ภวิตพฺพํฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา อภิธมฺเม อภิวินเย โยโค กรณีโยฯ สนฺตาวุโส, อารญฺญิกํ ภิกฺขุํ อภิธมฺเม อภิวินเย ปญฺหํ ปุจฺฉิตาโรฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ อภิธมฺเม อภิวินเย ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา อภิธมฺเม อภิวินเย ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายตี’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ

ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อภิธมฺเม อภิวินเย โยโค กรณีโยฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส , ภิกฺขุนา เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ โยโค กรณีโยฯ สนฺตาวุโส, อารญฺญิกํ ภิกฺขุํ เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ ปญฺหํ ปุจฺฉิตาโรฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายตี’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา เย เต สนฺตา วิโมกฺขา อติกฺกมฺม รูเป อารุปฺปา ตตฺถ โยโค กรณีโยฯ

‘‘อารญฺญิเกนาวุโส, ภิกฺขุนา อุตฺตริ มนุสฺสธมฺเม โยโค กรณีโยฯ สนฺตาวุโส, อารญฺญิกํ ภิกฺขุํ อุตฺตริ มนุสฺสธมฺเม ปญฺหํ ปุจฺฉิตาโรฯ สเจ, อาวุโส, อารญฺญิโก ภิกฺขุ อุตฺตริ มนุสฺสธมฺเม ปญฺหํ ปุฏฺโฐ น สมฺปายติ, ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ‘กิํ ปนิมสฺสายสฺมโต อารญฺญิกสฺส เอกสฺสารญฺเญ เสริวิหาเรน โย อยมายสฺมา ยสฺสตฺถาย ปพฺพชิโต ตมตฺถํ น ชานาตี’ติ – ตสฺส ภวนฺติ วตฺตาโรฯ ตสฺมา อารญฺญิเกน ภิกฺขุนา อุตฺตริ มนุสฺสธมฺเม โยโค กรณีโย’’ติฯ

เอวํ วุตฺเต, อายสฺมา มหาโมคฺคลฺลาโน [มหาโมคฺคลาโน (ก.)] อายสฺมนฺตํ สาริปุตฺตํ เอตทโวจ – ‘‘อารญฺญิเกเนว นุ โข, อาวุโส สาริปุตฺต, ภิกฺขุนา อิเม ธมฺมา สมาทาย วตฺติตพฺพา อุทาหุ คามนฺตวิหารินาปี’’ติ ? ‘‘อารญฺญิเกนาปิ โข, อาวุโส โมคฺคลฺลาน, ภิกฺขุนา อิเม ธมฺมา สมาทาย วตฺติตพฺพา ปเคว คามนฺตวิหารินา’’ติฯ

โคลิยานิสุตฺตํ นิฏฺฐิตํ นวมํฯ

10. กีฏาคิริสุตฺตํ

[174] เอวํ เม สุตํ – เอกํ สมยํ ภควา กาสีสุ จาริกํ จรติ มหตา ภิกฺขุสงฺเฆน สทฺธิํฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อหํ โข, ภิกฺขเว, อญฺญตฺเรว รตฺติโภชนา [รตฺติโภชนํ (ก.)] ภุญฺชามิฯ อญฺญตฺร โข ปนาหํ, ภิกฺขเว, รตฺติโภชนา ภุญฺชมาโน อปฺปาพาธตญฺจ สญฺชานามิ อปฺปาตงฺกตญฺจ ลหุฏฺฐานญฺจ พลญฺจ ผาสุวิหารญฺจฯ เอถ, ตุมฺเหปิ, ภิกฺขเว, อญฺญตฺเรว รตฺติโภชนา ภุญฺชถฯ อญฺญตฺร โข ปน, ภิกฺขเว, ตุมฺเหปิ รตฺติโภชนา ภุญฺชมานา อปฺปาพาธตญฺจ สญฺชานิสฺสถ อปฺปาตงฺกตญฺจ ลหุฏฺฐานญฺจ พลญฺจ ผาสุวิหารญฺจา’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ โข เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ อถ โข ภควา กาสีสุ อนุปุพฺเพน จาริกํ จรมาโน เยน กีฏาคิริ นาม กาสีนํ นิคโม ตทวสริฯ ตตฺร สุทํ ภควา กีฏาคิริสฺมิํ วิหรติ กาสีนํ นิคเมฯ

[175] เตน โข ปน สมเยน อสฺสชิปุนพฺพสุกา นาม ภิกฺขู กีฏาคิริสฺมิํ อาวาสิกา โหนฺติฯ อถ โข สมฺพหุลา ภิกฺขู เยน อสฺสชิปุนพฺพสุกา ภิกฺขู เตนุปสงฺกมิํสุ; อุปสงฺกมิตฺวา อสฺสชิปุนพฺพสุเก ภิกฺขู เอตทโวจุํ – ‘‘ภควา โข, อาวุโส, อญฺญตฺเรว รตฺติโภชนา ภุญฺชติ ภิกฺขุสงฺโฆ จฯ อญฺญตฺร โข ปนาวุโส, รตฺติโภชนา ภุญฺชมานา อปฺปาพาธตญฺจ สญฺชานนฺติ อปฺปาตงฺกตญฺจ ลหุฏฺฐานญฺจ พลญฺจ ผาสุวิหารญฺจฯ เอถ, ตุมฺเหปิ, อาวุโส, อญฺญตฺเรว รตฺติโภชนา ภุญฺชถฯ อญฺญตฺร โข ปนาวุโส, ตุมฺเหปิ รตฺติโภชนา ภุญฺชมานา อปฺปาพาธตญฺจ สญฺชานิสฺสถ อปฺปาตงฺกตญฺจ ลหุฏฺฐานญฺจ พลญฺจ ผาสุวิหารญฺจา’’ติ ฯ เอวํ วุตฺเต, อสฺสชิปุนพฺพสุกา ภิกฺขู เต ภิกฺขู เอตทโวจุํ – ‘‘มยํ โข, อาวุโส, สายญฺเจว ภุญฺชาม ปาโต จ ทิวา จ วิกาเลฯ เต มยํ สายญฺเจว ภุญฺชมานา ปาโต จ ทิวา จ วิกาเล อปฺปาพาธตญฺจ สญฺชานาม อปฺปาตงฺกตญฺจ ลหุฏฺฐานญฺจ พลญฺจ ผาสุวิหารญฺจฯ เต มยํ กิํ สนฺทิฏฺฐิกํ หิตฺวา กาลิกํ อนุธาวิสฺสาม? สายญฺเจว มยํ ภุญฺชิสฺสาม ปาโต จ ทิวา จ วิกาเล’’ติฯ