สาวตฺถิยา จตุโร มุฏฺฐี, ทฺเว วิฆาสา ทุเว ติณา;

สงฺฆสฺส ภาชยุํ สตฺต, สตฺต เจว อสฺสามิกาฯ

ทารุทกา มตฺติกา ทฺเว ติณานิ;

สงฺฆสฺส สตฺต อวหาสิ เสยฺยํ;

สสฺสามิกํ น จาปิ นีหเรยฺย;

หเรยฺย สสฺสามิกํ ตาวกาลิกํฯ

จมฺปา ราชคเห เจว, เวสาลิยา จ อชฺชุโก;

พาราณสี จ โกสมฺพี, สาคลา ทฬฺหิเกน จาติฯ

วินีตวตฺถุ

[132] เตน โข ปน สมเยน ฉพฺพคฺคิยา ภิกฺขู รชกตฺถรณํ คนฺตฺวา รชกภณฺฑิกํ อวหริํสุฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ – ‘‘ภควตา สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํฯ กจฺจิ นุ โข มยํ ปาราชิกํ อาปตฺติํ อาปนฺนา’’ติ ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อาปตฺติํ ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อาปนฺนา ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ รชกตฺถรณํ คนฺตฺวา มหคฺฆํ ทุสฺสํ ปสฺสิตฺวา เถยฺยจิตฺตํ อุปฺปาเทสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ – ‘‘ภควตา สิกฺขาปทํ ปญฺญตฺตํ, กจฺจิ นุ โข อหํ ปาราชิกํ อาปตฺติํ อาปนฺโน’’ติ? ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, จิตฺตุปฺปาเท’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ รชกตฺถรณํ คนฺตฺวา มหคฺฆํ ทุสฺสํ ปสฺสิตฺวา เถยฺยจิตฺโต อามสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ รชกตฺถรณํ คนฺตฺวา มหคฺฆํ ทุสฺสํ ปสฺสิตฺวา เถยฺยจิตฺโต ผนฺทาเปสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ รชกตฺถรณํ คนฺตฺวา มหคฺฆํ ทุสฺสํ ปสฺสิตฺวา เถยฺยจิตฺโต ฐานา จาเวสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[133] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ปิณฺฑจาริโก ภิกฺขุ มหคฺฆํ อุตฺตรตฺถรณํ ปสฺสิตฺวา เถยฺยจิตฺตํ อุปฺปาเทสิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต อามสิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต ผนฺทาเปสิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต ฐานา จาเวสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[134] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ทิวา ภณฺฑํ ปสฺสิตฺวา นิมิตฺตํ อกาสิ – ‘รตฺติํ อวหริสฺสามี’ติฯ โส ตํ มญฺญมาโน ตํ อวหริ…เป.… ตํ มญฺญมาโน อญฺญํ อวหริ…เป.… อญฺญํ มญฺญมาโน ตํ อวหริ…เป.… อญฺญํ มญฺญมาโน อญฺญํ อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติ ฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ทิวา ภณฺฑํ ปสฺสิตฺวา นิมิตฺตํ อกาสิ – ‘‘รตฺติํ อวหริสฺสามี’’ติฯ โส ตํ มญฺญมาโน อตฺตโน ภณฺฑํ อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อญฺญสฺส ภณฺฑํ หรนฺโต สีเส ภารํ เถยฺยจิตฺโต อามสิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต ผนฺทาเปสิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต ขนฺธํ โอโรเปสิ…เป.… ขนฺเธ ภารํ เถยฺยจิตฺโต อามสิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต ผนฺทาเปสิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต กฏิํ โอโรเปสิ…เป.… กฏิยา ภารํ เถยฺยจิตฺโต อามสิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต ผนฺทาเปสิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต หตฺเถน อคฺคเหสิ…เป.… หตฺเถ ภารํ เถยฺยจิตฺโต ภูมิยํ นิกฺขิปิ…เป.… เถยฺยจิตฺโต ภูมิโต อคฺคเหสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[135] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ อชฺโฌกาเส จีวรํ ปตฺถริตฺวา วิหารํ ปาวิสิฯ อญฺญตโร ภิกฺขุ – ‘มายิทํ จีวรํ นสฺสี’ติ, ปฏิสาเมสิฯ

โส นิกฺขมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ ปุจฺฉิ – ‘‘อาวุโส, มยฺหํ จีวรํ เกน อวหฏ’’นฺติ ? โส เอวมาห – ‘‘มยา อวหฏ’’นฺติฯ ‘‘โส ตํ อาทิยิ, อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.…ฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ ‘‘กิํจิตฺโต ตฺวํ, ภิกฺขู’’ติ? ‘‘นิรุตฺติปโถ อหํ, ภควา’’ติฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, นิรุตฺติปเถ’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ปีเฐ จีวรํ นิกฺขิปิตฺวาฯ ปีเฐ นิสีทนํ นิกฺขิปิตฺวา… เหฏฺฐาปีเฐ ปตฺตํ นิกฺขิปิตฺวา วิหารํ ปาวิสิฯ อญฺญตโร ภิกฺขุ – ‘‘มายํ ปตฺโต นสฺสี’’ติ ปฏิสาเมสิฯ โส นิกฺขมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ ปุจฺฉิ – ‘‘อาวุโส, มยฺหํ ปตฺโต เกน อวหโฏ’’ติ? โส เอวมาห – ‘‘มยา อวหโฏ’’ติฯ ‘‘โส ตํ อาทิยิ, อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, นิรุตฺติปเถ’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา ภิกฺขุนี วติยา จีวรํ ปตฺถริตฺวา วิหารํ ปาวิสิฯ อญฺญตรา ภิกฺขุนี – ‘มายิทํ จีวรํ นสฺสี’ติ ปฏิสาเมสิฯ สา นิกฺขมิตฺวา ตํ ภิกฺขุนิํ ปุจฺฉิ – ‘‘อยฺเย, มยฺหํ จีวรํ เกน อวหฏ’’นฺติ? สา เอวมาห – ‘‘มยา อวหฏ’’นฺติฯ ‘‘สา ตํ อาทิยิ, อสฺสมณีสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺสา กุกฺกุจฺจํ อโหสิฯ อถ โข สา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, นิรุตฺติปเถ’’ติฯ

[136] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ วาตมณฺฑลิกาย อุกฺขิตฺตํ สาฏกํ ปสฺสิตฺวา สามิกานํ ทสฺสามีติ, อคฺคเหสิฯ สามิกา ตํ ภิกฺขุํ โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘กิํจิตฺโต ตฺวํ ภิกฺขู’’ติ? ‘‘อเถยฺยจิตฺโต อหํ, ภควา’’ติฯ อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, อเถยฺยจิตฺตสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ วาตมณฺฑลิกาย อุกฺขิตฺตํ เวฐนํ ปสฺสิตฺวา ‘ปุเร สามิกา ปสฺสนฺตี’ติ เถยฺยจิตฺโต อคฺคเหสิฯ สามิกา ตํ ภิกฺขุํ โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[137] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สุสานํ คนฺตฺวา อภินฺเน สรีเร ปํสุกูลํ อคฺคเหสิฯ

ตสฺมิญฺจ สรีเร เปโต อธิวตฺโถ โหติ ฯ อถ โข โส เปโต ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘มา, ภนฺเต, มยฺหํ สาฏกํ อคฺคเหสี’’ติฯ โส ภิกฺขุ อนาทิยนฺโต อคมาสิ ฯ อถ โข ตํ สรีรํ อุฏฺฐหิตฺวา ตสฺส ภิกฺขุโน ปิฏฺฐิโต ปิฏฺฐิโต อนุพนฺธิฯ อถ โข โส ภิกฺขุ วิหารํ ปวิสิตฺวา ทฺวารํ ถเกสิฯ อถ โข ตํ สรีรํ ตตฺเถว ปริปติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ น จ, ภิกฺขเว, อภินฺเน สรีเร ปํสุกูลํ คเหตพฺพํฯ โส คณฺเหยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

[138] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส จีวเร ภาชียมาเน เถยฺยจิตฺโต กุสํ สงฺกาเมตฺวา จีวรํ อคฺคเหสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[139] เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อานนฺโท ชนฺตาฆเร อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน อนฺตรวาสกํ อตฺตโน มญฺญมาโน นิวาเสสิฯ อถ โข โส ภิกฺขุ อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ – ‘‘กิสฺส เม ตฺวํ, อาวุโส อานนฺท, อนฺตรวาสกํ นิวาเสสี’’ติ? ‘‘สกสญฺญี อหํ, อาวุโส’’ติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, สกสญฺญิสฺสา’’ติฯ

[140] เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู คิชฺฌกูฏา ปพฺพตา โอโรหนฺตา สีหวิฆาสํ ปสฺสิตฺวา ปจาเปตฺวา ปริภุญฺชิํสุฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, สีหวิฆาเส’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู คิชฺฌกูฏา ปพฺพตา โอโรหนฺตา พฺยคฺฆวิฆาสํ ปสฺสิตฺวา… ทีปิวิฆาสํ ปสฺสิตฺวา… ตรจฺฉวิฆาสํ ปสฺสิตฺวา… โกกวิฆาสํ ปสฺสิตฺวา ปจาเปตฺวา ปริภุญฺชิํสุฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ติรจฺฉานคตปริคฺคเห’’ติฯ

[141] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส โอทเน ภาชียมาเน – ‘อปรสฺส ภาคํ เทหี’ติ อมูลกํ อคฺคเหสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ อาปตฺติ สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส ขาทนีเย ภาชิยมาเน… สงฺฆสฺส ปูเว ภาชิยมาเน… สงฺฆสฺส อุจฺฉุมฺหิ ภาชิยมาเน… สงฺฆสฺส ติมฺพรูสเก ภาชิยมาเน – ‘อปรสฺส ภาคํ เทหี’ติ อมูลกํ อคฺคเหสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.…ฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ อาปตฺติ สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยสฺสา’’ติฯ

[142] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ทุพฺภิกฺเข โอทนียฆรํ ปวิสิตฺวา ปตฺตปูรํ โอทนํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ทุพฺภิกฺเข สูนฆรํ [สูนาฆรํ (สี. สฺยา)] ปวิสิตฺวา ปตฺตปูรํ มํสํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ทุพฺภิกฺเข ปูวฆรํ ปวิสิตฺวา ปตฺตปูรํ ปูวํ เถยฺยจิตฺโต อวหริ…เป.… ปตฺตปูรา สกฺขลิโย เถยฺยจิตฺโต อวหริ…เป.… ปตฺตปูเร โมทเก เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[143] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ทิวา ปริกฺขารํ ปสฺสิตฺวา นิมิตฺตํ อกาสิ – ‘‘รตฺติํ อวหริสฺสามี’’ติฯ โส ตํ มญฺญมาโน ตํ อวหริ…เป.… ตํ มญฺญมาโน อญฺญํ อวหริ…เป.… อญฺญํ มญฺญมาโน ตํ อวหริ…เป.… อญฺญํ มญฺญมาโน อญฺญํ อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ทิวา ปริกฺขารํ ปสฺสิตฺวา นิมิตฺตํ อกาสิ – ‘‘รตฺติํ อวหริสฺสามี’’ติฯ โส ตํ มญฺญมาโน อตฺตโน ปริกฺขารํ อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

[144] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ปีเฐ ถวิกํ ปสฺสิตฺวา – ‘‘อิโต คณฺหนฺโต ปาราชิโก ภวิสฺสามี’’ติ สห ปีฐเกน สงฺกาเมตฺวา อคฺคเหสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส ภิสิํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[145] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ จีวรวํเส จีวรํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ วิหาเร จีวรํ อวหริตฺวา – ‘‘อิโต นิกฺขมนฺโต ปาราชิโก ภวิสฺสามี’’ติ วิหารา น นิกฺขมิ…เป.… ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘นิกฺขมิ [นิกฺขเมยฺย (สี. สฺยา.)] วา โส, ภิกฺขเว, โมฆปุริโส น วา นิกฺขมิ [นิกฺขเมยฺย (สี. สฺยา.)], อาปตฺติ ปาราชิกสฺสา’’ติฯ

[146] เตน โข ปน สมเยน ทฺเว ภิกฺขู สหายกา โหนฺติฯ เอโก ภิกฺขุ คามํ ปิณฺฑาย ปาวิสิฯ ทุติโย ภิกฺขุ สงฺฆสฺส ขาทนีเย ภาชียมาเน สหายกสฺส ภาคํ คเหตฺวา ตสฺส วิสฺสสนฺโต ปริภุญฺชิฯ โส ชานิตฺวา ตํ โจเทสิ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘กิํ จิตฺโต ตฺวํ, ภิกฺขู’’ติ? ‘‘วิสฺสาสคฺคาโห อหํ, ภควา’’ติฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, วิสฺสาสคฺคาเห’’ติฯ

[147] เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู จีวรกมฺมํ กโรนฺติฯ สงฺฆสฺส ขาทนีเย ภาชียมาเน สพฺเพสํ ปฏิวิสา อาหริตฺวา อุปนิกฺขิตฺตา โหนฺติฯ อญฺญตโร ภิกฺขุ อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน ปฏิวิสํ อตฺตโน มญฺญมาโน ปริภุญฺชิฯ โส ชานิตฺวา ตํ โจเทสิ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘กิํจิตฺโต ตฺวํ, ภิกฺขู’’ติ? ‘‘สกสญฺญี อหํ, ภควา’’ติฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, สกสญฺญิสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู จีวรกมฺมํ กโรนฺติฯ

สงฺฆสฺส ขาทนีเย ภาชิยมาเน อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน ปตฺเตน อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน ปฏิวิโส อาหริตฺวา อุปนิกฺขิตฺโต โหติฯ ปตฺตสามิโก ภิกฺขุ อตฺตโน มญฺญมาโน ปริภุญฺชิฯ โส ชานิตฺวา ตํ โจเทสิ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, สกสญฺญิสฺสา’’ติฯ

[148] เตน โข ปน สมเยน อมฺพโจรกา อมฺพํ ปาเตตฺวา ภณฺฑิกํ อาทาย อคมํสุฯ สามิกา เต โจรเก อนุพนฺธิํสุฯ โจรกา สามิเก ปสฺสิตฺวา ภณฺฑิกํ ปาเตตฺวา ปลายิํสุฯ ภิกฺขู ปํสุกูลสญฺญิโน ปฏิคฺคหาเปตฺวา ปริภุญฺชิํสุฯ สามิกา เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘กิํจิตฺตา ตุมฺเห, ภิกฺขเว’’ติ? ‘‘ปํสุกูลสญฺญิโน มยํ, ภควา’’ติฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ปํสุกูลสญฺญิสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ชมฺพุโจรกา… ลพุชโจรกา… ปนสโจรกา… ตาลปกฺกโจรกา… อุจฺฉุโจรกา… ติมฺพรูสกโจรกา ติมฺพรูสเก อุจฺจินิตฺวา ภณฺฑิกํ อาทาย อคมํสุฯ สามิกา เต โจรเก อนุพนฺธิํสุฯ โจรกา สามิเก ปสฺสิตฺวา ภณฺฑิกํ ปาเตตฺวา ปลายิํสุฯ ภิกฺขู ปํสุกูลสญฺญิโน ปฏิคฺคหาเปตฺวา ปริภุญฺชิํสุฯ สามิกา เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ปํสุกูลสญฺญิสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อมฺพโจรกา อมฺพํ ปาเตตฺวา ภณฺฑิกํ อาทาย อคมํสุฯ สามิกา เต โจรเก อนุพนฺธิํสุฯ โจรกา สามิเก ปสฺสิตฺวา ภณฺฑิกํ ปาเตตฺวา ปลายิํสุฯ ภิกฺขู – ‘ปุเร สามิกา ปสฺสนฺตี’ติ, เถยฺยจิตฺตา ปริภุญฺชิํสุฯ สามิกา เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อาปนฺนา ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน ชมฺพุโจรกา… ลพุชโจรกา… ปนสโจรกา… ตาลปกฺกโจรกา… อุจฺฉุโจรกา… ติมฺพรูสกโจรกา ติมฺพรูสเก อุจฺจินิตฺวา ภณฺฑิกํ อาทาย อคมํสุฯ สามิกา เต โจรเก อนุพนฺธิํสุฯ

โจรกา สามิเก ปสฺสิตฺวา ภณฺฑิกํ ปาเตตฺวา ปลายิํสุฯ ภิกฺขู – ‘ปุเร สามิกา ปสฺสนฺตี’ติ, เถยฺยจิตฺตา ปริภุญฺชิํสุฯ สามิกา เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อาปนฺนา ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส อมฺพํ เถยฺยจิตฺโต อวหริ… สงฺฆสฺส ชมฺพุํ… สงฺฆสฺส ลพุชํ… สงฺฆสฺส ปนสํ… สงฺฆสฺส ตาลปกฺกํ… สงฺฆสฺส อุจฺฉุํ… สงฺฆสฺส ติมฺพรูสกํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[149] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ปุปฺผารามํ คนฺตฺวา โอจิตํ ปุปฺผํ ปญฺจมาสคฺฆนกํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ปุปฺผารามํ คนฺตฺวา ปุปฺผํ โอจินิตฺวา ปญฺจมาสคฺฆนกํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[150] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ คามกํ คจฺฉนฺโต อญฺญตรํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘อาวุโส, ตุยฺหํ อุปฏฺฐากกุลํ วุตฺโต วชฺเชมี’’ติฯ โส คนฺตฺวา เอกํ สาฏกํ อาหราเปตฺวา อตฺตนา ปริภุญฺชิฯ โส ชานิตฺวา ตํ โจเทสิ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ น จ, ภิกฺขเว, วุตฺโต วชฺเชมีติ วตฺตพฺโพฯ โย วเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ คามกํ คจฺฉติฯ อญฺญตโร ภิกฺขุ ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘อาวุโส, มยฺหํ อุปฏฺฐากกุลํ วุตฺโต วชฺเชหี’’ติฯ โส คนฺตฺวา ยุคสาฏกํ อาหราเปตฺวา เอกํ อตฺตนา ปริภุญฺชิ, เอกํ ตสฺส ภิกฺขุโน อทาสิฯ โส ชานิตฺวา ตํ โจเทสิ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ น จ, ภิกฺขเว, วุตฺโต วชฺเชหีติ วตฺตพฺโพฯ โย วเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ คามกํ คจฺฉนฺโต อญฺญตรํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘อาวุโส, ตุยฺหํ อุปฏฺฐากกุลํ วุตฺโต วชฺเชมี’’ติฯ โสปิ เอวมาห – ‘‘วุตฺโต วชฺเชหี’’ติฯ โส คนฺตฺวา อาฬฺหกํ สปฺปิํ ตุลํ คุฬํ โทณํ ตณฺฑุลํ อาหราเปตฺวา อตฺตนา ปริภุญฺชิฯ โส ชานิตฺวา ตํ โจเทสิ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ น จ, ภิกฺขเว, วุตฺโต วชฺเชมีติ วตฺตพฺโพ, น จ วุตฺโต วชฺเชหีติ วตฺตพฺโพฯ โย วเทยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

[151] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ปุริโส มหคฺฆํ มณิํ อาทาย อญฺญตเรน ภิกฺขุนา สทฺธิํ อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺโน โหติฯ อถ โข โส ปุริโส สุงฺกฏฺฐานํ ปสฺสิตฺวา ตสฺส ภิกฺขุโน อชานนฺตสฺส ถวิกาย มณิํ ปกฺขิปิตฺวา สุงฺกฏฺฐานํ อติกฺกมิตฺวา อคฺคเหสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘กิํจิตฺโต ตฺวํ, ภิกฺขู’’ติ? ‘‘นาหํ, ภควา, ชานามี’’ติฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, อชานนฺตสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ปุริโส มหคฺฆํ มณิํ อาทาย อญฺญตเรน ภิกฺขุนา สทฺธิํ อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺโน โหติฯ อถ โข โส ปุริโส สุงฺกฏฺฐานํ ปสฺสิตฺวา คิลานาลยํ กริตฺวา อตฺตโน ภณฺฑิกํ ตสฺส ภิกฺขุโน อทาสิฯ อถ โข โส ปุริโส สุงฺกฏฺฐานํ อติกฺกมิตฺวา ตํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘อาหร เม, ภนฺเต, ภณฺฑิกํ; นาหํ อกลฺลโก’’ติฯ ‘‘กิสฺส ปน ตฺวํ, อาวุโส, เอวรูปํ อกาสี’’ติ? อถ โข โส ปุริโส ตสฺส ภิกฺขุโน เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘กิํจิตฺโต ตฺวํ, ภิกฺขู’’ติ? ‘‘นาหํ, ภควา, ชานามี’’ติฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, อชานนฺตสฺสา’’ติฯ

[152] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สตฺเถน สทฺธิํ อทฺธานมคฺคปฺปฏิปนฺโน โหติฯ อญฺญตโร ปุริโส ตํ ภิกฺขุํ อามิเสน อุปลาเปตฺวา สุงฺกฏฺฐานํ ปสฺสิตฺวา มหคฺฆํ มณิํ ตสฺส ภิกฺขุโน อทาสิ – ‘‘อิมํ, ภนฺเต, มณิํ สุงฺกฏฺฐานํ อติกฺกาเมหี’’ติฯ อถ โข โส ภิกฺขุ ตํ มณิํ สุงฺกฏฺฐานํ อติกฺกาเมสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[153] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ปาเส พนฺธํ สูกรํ การุญฺเญน มุญฺจิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘กิํจิตฺโต ตฺวํ, ภิกฺขู’’ติ? ‘‘การุญฺญาธิปฺปาโย อหํ, ภควา’’ติฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, การุญฺญาธิปฺปายสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ปาเส พนฺธํ สูกรํ – ‘‘ปุเร สามิกา ปสฺสนฺตี’’ติ, เถยฺยจิตฺโต มุญฺจิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ปาเส พนฺธํ มิคํ การุญฺเญน มุญฺจิ… ปาเส พนฺธํ มิคํ – ‘‘ปุเร สามิกา ปสฺสนฺตี’’ติ, เถยฺยจิตฺโต มุญฺจิ … กุมิเน พนฺเธ มจฺเฉ การุญฺเญน มุญฺจิ… กุมิเน พนฺเธ มจฺเฉ – ‘‘ปุเร สามิกา ปสฺสนฺตี’’ติ เถยฺยจิตฺโต มุญฺจิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ยาเน ภณฺฑํ ปสฺสิตฺวา – ‘‘อิโต คณฺหนฺโต ปาราชิโก ภวิสฺสามี’’ติ, อติกฺกมิตฺวา ปวฏฺเฏตฺวา [ปวตฺเตตฺวา (ก.)] อคฺคเหสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ , ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ กุลเลน อุกฺขิตฺตํ มํสเปสิํ – ‘‘สามิกานํ ทสฺสามี’’ติ อคฺคเหสิฯ สามิกา ตํ ภิกฺขุํ โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, อเถยฺยจิตฺตสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ กุลเลน อุกฺขิตฺตํ มํสเปสิํ – ‘‘ปุเร สามิกา ปสฺสนฺตี’’ติ, เถยฺยจิตฺโต อคฺคเหสิฯ สามิกา ตํ ภิกฺขุํ โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[154] เตน โข ปน สมเยน มนุสฺสา อุฬุมฺปํ พนฺธิตฺวา อจิรวติยา นทิยา โอสาเรนฺติฯ พนฺธเน ฉินฺเน กฏฺฐานิ วิปฺปกิณฺณานิ อคมํสุฯ ภิกฺขู ปํสุกูลสญฺญิโน อุตฺตาเรสุํฯ

สามิกา เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ปํสุกูลสญฺญิสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน มนุสฺสา อุฬุมฺปํ พนฺธิตฺวา อจิรวติยา นทิยา โอสาเรนฺติฯ พนฺธเน ฉินฺเน กฏฺฐานิ วิปฺปกิณฺณานิ อคมํสุฯ ภิกฺขู – ‘‘ปุเร สามิกา ปสฺสนฺตี’’ติ, เถยฺยจิตฺตา อุตฺตาเรสุํฯ สามิกา เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อาปนฺนา ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร โคปาลโก รุกฺเข สาฏกํ อาลคฺเคตฺวา อุจฺจารํ อคมาสิฯ อญฺญตโร ภิกฺขุ ปํสุกูลสญฺญี อคฺคเหสิ ฯ อถ โข โส โคปาลโก ตํ ภิกฺขุํ โจเทสิ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปํสุกูลสญฺญิสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน นทิํ ตรนฺตสฺส รชกานํ หตฺถโต มุตฺตํ สาฏกํ ปาเท ลคฺคํ โหติฯ โส ภิกฺขุ – ‘‘สามิกานํ ทสฺสามี’’ติ อคฺคเหสิฯ สามิกา ตํ ภิกฺขุํ โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, อเถยฺยจิตฺตสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรสฺส ภิกฺขุโน นทิํ ตรนฺตสฺส รชกานํ หตฺถโต มุตฺตํ สาฏกํ ปาเท ลคฺคํ โหติ ฯ โส ภิกฺขุ – ‘‘ปุเร สามิกา ปสฺสนฺตี’’ติ, เถยฺยจิตฺโต อคฺคเหสิฯ สามิกา ตํ ภิกฺขุํ โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[155] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สปฺปิกุมฺภิํ ปสฺสิตฺวา โถกํ โถกํ ปริภุญฺชิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺส; อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู สํวิทหิตฺวา อคมํสุ – ‘‘ภณฺฑํ อวหริสฺสามา’’ติฯ เอโก ภณฺฑํ อวหริฯ

เต เอวมาหํสุ – ‘‘น มยํ ปาราชิกาฯ โย อวหโฏ โส ปาราชิโก’’ติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํ… ‘‘อาปตฺติํ ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อาปนฺนา ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน สมฺพหุลา ภิกฺขู สํวิทหิตฺวา ภณฺฑํ อวหริตฺวา ภาเชสุํ ฯ เตหิ ภาชียมาเน เอกเมกสฺส ปฏิวิโส น ปญฺจมาสโก ปูริฯ เต เอวมาหํสุ – ‘‘น มยํ ปาราชิกา’’ติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อาปตฺติํ ตุมฺเห, ภิกฺขเว, อาปนฺนา ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สาวตฺถิยํ ทุพฺภิกฺเข อาปณิกสฺส ตณฺฑุลมุฏฺฐิํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สาวตฺถิยํ ทุพฺภิกฺเข อาปณิกสฺส มุคฺคมุฏฺฐิํ… มาสมุฏฺฐิํ… ติลมุฏฺฐิํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยํ อนฺธวเน โจรกา คาวิํ หนฺตฺวา มํสํ ขาทิตฺวา เสสกํ ปฏิสาเมตฺวา อคมํสุฯ ภิกฺขู ปํสุกูลสญฺญิโน ปฏิคฺคหาเปตฺวา ปริภุญฺชิํสุฯ โจรกา เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ปํสุกูลสญฺญิสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน สาวตฺถิยํ อนฺธวเน โจรกา สูกรํ หนฺตฺวา มํสํ ขาทิตฺวา เสสกํ ปฏิสาเมตฺวา อคมํสุฯ ภิกฺขู ปํสุกูลสญฺญิโน ปฏิคฺคหาเปตฺวา ปริภุญฺชิํสุฯ โจรกา เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ปํสุกูลสญฺญิสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ติณกฺเขตฺตํ คนฺตฺวา ลูตํ ติณํ ปญฺจมาสคฺฆนกํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ …เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ ติณกฺเขตฺตํ คนฺตฺวา ติณํ ลายิตฺวา ปญฺจมาสคฺฆนกํ เถยฺยจิตฺโต อวหริฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[156] เตน โข ปน สมเยน อาคนฺตุกา ภิกฺขู สงฺฆสฺส อมฺพํ ภาชาเปตฺวา ปริภุญฺชิํสุฯ อาวาสิกา ภิกฺขู เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘กิํจิตฺตา ตุมฺเห, ภิกฺขเว’’ติ? ‘‘ปริโภคตฺถาย [ปริโภคตฺถา (สี.)] มยํ ภควา’’ติฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ปริโภคตฺถายา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อาคนฺตุกา ภิกฺขู สงฺฆสฺส ชมฺพุํ… สงฺฆสฺส ลพุชํ… สงฺฆสฺส ปนสํ… สงฺฆสฺส ตาลปกฺกํ… สงฺฆสฺส อุจฺฉุํ… สงฺฆสฺส ติมฺพรูสกํ ภาชาเปตฺวา ปริภุญฺชิํสุฯ อาวาสิกา ภิกฺขู เต ภิกฺขู โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมณาตฺถ, ตุมฺเห’’ติฯ เตสํ กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ปริโภคตฺถายา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อมฺพปาลกา ภิกฺขูนํ อมฺพผลํ เทนฺติฯ ภิกฺขู – ‘‘โคเปตุํ อิเม อิสฺสรา, นยิเม ทาตุ’’นฺติ, กุกฺกุจฺจายนฺตา น ปฏิคฺคณฺหนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, โคปกสฺส ทาเน’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ชมฺพุปาลกา… ลพุชปาลกา… ปนสปาลกา… ตาลปกฺกปาลกา… อุจฺฉุปาลกา… ติมฺพรูสกปาลกา ภิกฺขูนํ ติมฺพรูสกํ เทนฺติฯ ภิกฺขู – ‘‘โคเปตุํ อิเม อิสฺสรา, นยิเม ทาตุ’’นฺติ, กุกฺกุจฺจายนฺตา น ปฏิคฺคณฺหนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, โคปกสฺส ทาเน’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส ทารุํ ตาวกาลิกํ หริตฺวา อตฺตโน วิหารสฺส กุฏฺฏํ อุปตฺถมฺเภสิฯ ภิกฺขู ตํ ภิกฺขุํ โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ ‘‘กิํจิตฺโต ตฺวํ, ภิกฺขู’’ติ? ‘‘ตาวกาลิโก อหํ, ภควา’’ติฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ตาวกาลิเก’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส อุทกํ เถยฺยจิตฺโต อวหริ… สงฺฆสฺส มตฺติกํ เถยฺยจิตฺโต อวหริ… สงฺฆสฺส ปุญฺชกิตํ ติณํ เถยฺยจิตฺโต อวหริ… ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส ปุญฺชกิตํ ติณํ เถยฺยจิตฺโต ฌาเปสิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, ปาราชิกสฺสฯ อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส มญฺจํ เถยฺยจิตฺโต อวหริ… ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สงฺฆสฺส ปีฐํ… สงฺฆสฺส ภิสิํ… สงฺฆสฺส พิพฺโพหนํ [พิมฺโพหนํ (สี. สฺยา.)] … สงฺฆสฺส กวาฏํ… สงฺฆสฺส อาโลกสนฺธิํ… สงฺฆสฺส โคปานสิํ เถยฺยจิตฺโต อวหริ… ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน ปาราชิก’’นฺติฯ

[157] [จูฬว. 324] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู อญฺญตรสฺส อุปาสกสฺส วิหารปริโภคํ เสนาสนํ อญฺญตฺร ปริภุญฺชนฺติฯ อถ โข โส อุปาสโก อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘กถญฺหิ นาม ภทนฺตา อญฺญตฺร ปริโภคํ อญฺญตฺร ปริภุญฺชิสฺสนฺตี’’ติ! ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘น, ภิกฺขเว, อญฺญตฺร ปริโภโค อญฺญตฺร ปริภุญฺชิตพฺโพฯ โย ปริภุญฺเชยฺย, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

[จูฬว. 324] เตน โข ปน สมเยน ภิกฺขู อุโปสถคฺคมฺปิ สนฺนิสชฺชมฺปิ หริตุํ กุกฺกุจฺจายนฺตา ฉมายํ นิสีทนฺติฯ คตฺตานิปิ จีวรานิปิ ปํสุกิตานิ โหนฺติฯ ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนุชานามิ, ภิกฺขเว, ตาวกาลิกํ หริตุ’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน จมฺปายํ ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อนฺเตวาสินี ภิกฺขุนี ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อุปฏฺฐากกุลํ คนฺตฺวา – ‘‘อยฺยา อิจฺฉติ เตกฏุลยาคุํ ปาตุ’’นฺติ, ปจาเปตฺวา หริตฺวา อตฺตนา ปริภุญฺชิฯ สา ชานิตฺวา ตํ โจเทสิ – ‘‘อสฺสมณีสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺสา กุกฺกุจฺจํ อโหสิฯ อถ โข สา ภิกฺขุนี ภิกฺขุนีนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ ภิกฺขุนิโย ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ปาราชิกสฺส; อาปตฺติ สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยสฺสา’’ติฯ

เตน โข ปน สมเยน ราชคเห ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อนฺเตวาสินี ภิกฺขุนี ถุลฺลนนฺทาย ภิกฺขุนิยา อุปฏฺฐากกุลํ คนฺตฺวา – ‘‘อยฺยา อิจฺฉติ มธุโคฬกํ ขาทิตุ’’นฺติ, ปจาเปตฺวา หริตฺวา อตฺตนา ปริภุญฺชิฯ สา ชานิตฺวา ตํ โจเทสิ – ‘‘อสฺสมณีสิ ตฺว’’นฺติฯ ตสฺสา กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, ปาราชิกสฺส; อาปตฺติ สมฺปชานมุสาวาเท ปาจิตฺติยสฺสา’’ติฯ

[158] เตน โข ปน สมเยน เวสาลิยํ อายสฺมโต อชฺชุกสฺส อุปฏฺฐากสฺส คหปติโน ทฺเว ทารกา โหนฺติ – ปุตฺโต จ ภาคิเนยฺโย จฯ อถ โข โส คหปติ อายสฺมนฺตํ อชฺชุกํ เอตทโวจ – ‘‘อิมํ, ภนฺเต, โอกาสํ โย อิเมสํ ทฺวินฺนํ ทารกานํ สทฺโธ โหติ ปสนฺโน ตสฺส อาจิกฺเขยฺยาสี’’ติ [อาจิกฺเขยฺยาสีติ โส กาลมกาสิ (สฺยา.)]ฯ เตน โข ปน สมเยน ตสฺส คหปติโน ภาคิเนยฺโย สทฺโธ โหติ ปสนฺโนฯ อถ โข อายสฺมา อชฺชุโก ตํ โอกาสํ ตสฺส ทารกสฺส อาจิกฺขิฯ โส เตน สาปเตยฺเยน กุฏุมฺพญฺจ สณฺฐเปสิ ทานญฺจ ปฏฺฐเปสิฯ อถ โข ตสฺส คหปติโน ปุตฺโต อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ – ‘‘โก นุ โข, ภนฺเต อานนฺท, ปิตุโน ทายชฺโช – ปุตฺโต วา ภาคิเนยฺโย วา’’ติ? ‘‘ปุตฺโต โข, อาวุโส, ปิตุโน ทายชฺโช’’ติฯ ‘‘อยํ, ภนฺเต, อยฺโย อชฺชุโก อมฺหากํ สาปเตยฺยํ อมฺหากํ เมถุนกสฺส อาจิกฺขี’’ติฯ ‘‘อสฺสมโณ, อาวุโส, อายสฺมา อชฺชุโก’’ติฯ อถ โข อายสฺมา อชฺชุโก อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ – ‘‘เทหิ เม, อาวุโส อานนฺท, วินิจฺฉย’’นฺติฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุปาลิ อายสฺมโต อชฺชุกสฺส ปกฺโข โหติฯ

อถ โข อายสฺมา อุปาลิ อายสฺมนฺตํ อานนฺทํ เอตทโวจ – ‘‘โย นุ โข, อาวุโส อานนฺท, สามิเกน ‘อิมํ โอกาสํ อิตฺถนฺนามสฺส อาจิกฺเขยฺยาสี’ติ วุตฺโต ตสฺส อาจิกฺขติ, กิํ โส อาปชฺชตี’’ติ? ‘‘น, ภนฺเต, กิญฺจิ อาปชฺชติ, อนฺตมโส ทุกฺกฏมตฺตมฺปี’’ติฯ ‘‘อยํ, อาวุโส, อายสฺมา อชฺชุโก สามิเกน – ‘อิมํ โอกาสํ อิตฺถนฺนามสฺส อาจิกฺขา’ติ วุตฺโต ตสฺส อาจิกฺขติ; อนาปตฺติ, อาวุโส, อายสฺมโต อชฺชุกสฺสา’’ติฯ

[159] เตน โข ปน สมเยน พาราณสิยํ อายสฺมโต ปิลินฺทวจฺฉสฺส อุปฏฺฐากกุลํ โจเรหิ อุปทฺทุตํ โหติฯ ทฺเว จ ทารกา นีตา โหนฺติฯ อถ โข อายสฺมา ปิลินฺทวจฺโฉ เต ทารเก อิทฺธิยา อาเนตฺวา ปาสาเท ฐเปสิฯ มนุสฺสา เต ทารเก ปสฺสิตฺวา – ‘‘อยฺยสฺสายํ ปิลินฺทวจฺฉสฺส อิทฺธานุภาโว’’ติ, อายสฺมนฺเต ปิลินฺทวจฺเฉ อภิปฺปสีทิํสุฯ ภิกฺขู อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อายสฺมา ปิลินฺทวจฺโฉ โจเรหิ นีเต ทารเก อาเนสฺสตี’’ติ! ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว [อิทฺธิมโต (สี.), อิทฺธิมนฺตสฺส (สฺยา.)], อิทฺธิมสฺส อิทฺธิวิสเย’’ติฯ

[160] เตน โข ปน สมเยน ทฺเว ภิกฺขู สหายกา โหนฺติ – ปณฺฑุโก จ กปิโล จฯ เอโก คามเก วิหรติ, เอโก โกสมฺพิยํฯ อถ โข ตสฺส ภิกฺขุโน คามกา โกสมฺพิํ คจฺฉนฺตสฺส อนฺตรามคฺเค นทิํ ตรนฺตสฺส สูกริกานํ หตฺถโต มุตฺตา เมทวฏฺฏิ ปาเท ลคฺคา โหติฯ โส ภิกฺขุ – ‘‘สามิกานํ ทสฺสามี’’ติ อคฺคเหสิฯ สามิกา ตํ ภิกฺขุํ โจเทสุํ – ‘‘อสฺสมโณสิ ตฺว’’นฺติฯ ตํ อุตฺติณฺณํ โคปาลิกา [อญฺญตรา โคปาลิกา (สี. สฺยา.)] ปสฺสิตฺวา เอตทโวจ – ‘‘เอหิ, ภนฺเต, เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวา’’ติฯ โส – ‘‘ปกติยาปาหํ อสฺสมโณ’’ติ ตสฺสา เมถุนํ ธมฺมํ ปฏิเสวิตฺวา โกสมฺพิํ คนฺตฺวา ภิกฺขูนํ เอตมตฺถํ อาโรเจสิฯ ภิกฺขู ภควโต เอตมตฺถํ โอโรเจสุํฯ ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขเว, อทินฺนาทาเน ปาราชิกสฺส; อาปตฺติ เมถุนธมฺมสมาโยเค ปาราชิกสฺสา’’ติฯ

[161] เตน โข ปน สมเยน สาคลายํ อายสฺมโต ทฬฺหิกสฺส สทฺธิวิหาริโก ภิกฺขุ อนภิรติยา ปีฬิโต อาปณิกสฺส เวฐนํ อวหริตฺวา อายสฺมนฺตํ ทฬฺหิกํ เอตทโวจ – ‘‘อสฺสมโณ อหํ, ภนฺเต, วิพฺภมิสฺสามี’’ติฯ ‘‘กิํ ตยา, อาวุโส, กต’’นฺติ? โส ตมตฺถํ อาโรเจสิฯ อาหราเปตฺวา อคฺฆาเปสิฯ ตํ อคฺฆาเปนฺตํ น ปญฺจมาสเก อคฺฆติ ฯ ‘‘อนาปตฺติ, อาวุโส, ปาราชิกสฺสา’’ติฯ ธมฺมกถํ อกาสิฯ โส ภิกฺขุ อภิรมตีติ [อภิรมีติ (สี. สฺยา.)]ฯ

ทุติยปาราชิกํ สมตฺตํฯ

3. ตติยปาราชิกํ

[162] [อิทํ วตฺถุ สํ. นิ. 5.985] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา เวสาลิยํ วิหรติ มหาวเน กูฏาคารสาลายํฯ เตน โข ปน สมเยน ภควา ภิกฺขูนํ อเนกปริยาเยน อสุภกถํ กเถติ, อสุภาย วณฺณํ ภาสติ, อสุภภาวนาย วณฺณํ ภาสติ, อาทิสฺส อาทิสฺส อสุภสมาปตฺติยา วณฺณํ ภาสติฯ อถ โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘อิจฺฉามหํ, ภิกฺขเว, อทฺธมาสํ ปฏิสลฺลียิตุํฯ นมฺหิ เกนจิ อุปสงฺกมิตพฺโพ, อญฺญตฺร เอเกน ปิณฺฑปาตนีหารเกนา’’ติฯ ‘‘เอวํ, ภนฺเต’’ติ, โข เต ภิกฺขู ภควโต ปฏิสฺสุณิตฺวา นาสฺสุธ โกจิ ภควนฺตํ อุปสงฺกมติ, อญฺญตฺร เอเกน ปิณฺฑปาตนีหารเกนฯ ภิกฺขู – ‘‘ภควา โข อเนกปริยาเยน อสุภกถํ กเถติ, อสุภาย วณฺณํ ภาสติ, อสุภภาวนาย วณฺณํ ภาสติ, อาทิสฺส อาทิสฺส อสุภสมาปตฺติยา วณฺณํ ภาสตี’’ติ (เต) [( ) (?) เอวมุปริปิ อีทิเสสุ ฐาเนสุ] อเนกาการโวการํ อสุภภาวนานุโยคมนุยุตฺตา วิหรนฺติฯ เต สเกน กาเยน อฏฺฏียนฺติ หรายนฺติ ชิคุจฺฉนฺติฯ