อปิจ, ยํ สามิกสฺส เทสิ ตํ นามฺหากํ เทสี’’ติ ฯ ‘‘กิํ, ภนฺเต’’ติ? ‘‘เมถุนธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตโร ภิกฺขุ สารตฺโต อญฺญตรํ อิตฺถิํ เอตทโวจ – ‘‘สทฺธาสิ ตฺวํ, ภคินิฯ อปิจ, ยํ อคฺคทานํ ตํ นามฺหากํ เทสี’’ติฯ ‘‘กิํ, ภนฺเต, อคฺคทาน’’นฺติ? ‘‘เมถุนธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา อิตฺถี กมฺมํ กโรติฯ อญฺญตโร ภิกฺขุ สารตฺโต ตํ อิตฺถิํ เอตทโวจ – ‘‘ติฏฺฐ, ภคินิ, อหํ กริสฺสามีติ…เป.… นิสีท, ภคินิ, อหํ กริสฺสามีติ…เป.… นิปชฺช, ภคินิ, อหํ กริสฺสามี’’ติฯ สา น ปฏิวิชานิฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อนาปตฺติ, ภิกฺขุ, สงฺฆาทิเสสสฺส; อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสา’’ติฯ

ทุฏฺฐุลฺลวาจาสิกฺขาปทํ นิฏฺฐิตํ ตติยํฯ

4. อตฺตกามปาริจริยสิกฺขาปทํ

[290] เตน สมเยน พุทฺโธ ภควา สาวตฺถิยํ วิหรติ เชตวเน อนาถปิณฺฑิกสฺส อาราเมฯ เตน โข ปน สมเยน อายสฺมา อุทายี สาวตฺถิยํ กุลูปโก โหติ, พหุกานิ กุลานิ อุปสงฺกมติฯ เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา อิตฺถี มตปติกา อภิรูปา โหติ ทสฺสนียา ปาสาทิกาฯ อถ โข อายสฺมา อุทายี ปุพฺพณฺหสมยํ นิวาเสตฺวา ปตฺตจีวรมาทาย เยน ตสฺสา อิตฺถิยา นิเวสนํ เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา ปญฺญตฺเต อาสเน นิสีทิฯ อถ โข สา อิตฺถี เยนายสฺมา อุทายี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา อายสฺมนฺตํ อุทายิํ อภิวาเทตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิฯ เอกมนฺตํ นิสินฺนํ โข ตํ อิตฺถิํ อายสฺมา อุทายี ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺเสสิ สมาทเปสิ สมุตฺเตเชสิ สมฺปหํเสสิฯ อถ โข สา อิตฺถี อายสฺมตา อุทายินา ธมฺมิยา กถาย สนฺทสฺสิตา สมาทปิตา สมุตฺเตชิตา สมฺปหํสิตา อายสฺมนฺตํ อุทายิํ เอตทโวจ – ‘‘วเทยฺยาถ, ภนฺเต, เยน อตฺโถฯ ปฏิพลา มยํ อยฺยสฺส ทาตุํ ยทิทํ จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาร’’นฺติฯ

‘‘น โข เต, ภคินิ, อมฺหากํ ทุลฺลภา ยทิทํ จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาราฯ อปิจ, โย อมฺหากํ ทุลฺลโภ ตํ เทหี’’ติฯ ‘‘กิํ, ภนฺเต’’ติ? ‘‘เมถุนธมฺม’’นฺติฯ ‘‘อตฺโถ , ภนฺเต’’ติ? ‘‘อตฺโถ, ภคินี’’ติฯ ‘‘เอหิ, ภนฺเต’’ติ, โอวรกํ ปวิสิตฺวา สาฏกํ นิกฺขิปิตฺวา มญฺจเก อุตฺตานา นิปชฺชิฯ อถ โข อายสฺมา อุทายี เยน สา อิตฺถี เตนุปสงฺกมิ; อุปสงฺกมิตฺวา – ‘‘โก อิมํ วสลํ ทุคฺคนฺธํ อามสิสฺสตี’’ติ, นิฏฺฐุหิตฺวา ปกฺกามิฯ อถ โข สา อิตฺถี อุชฺฌายติ ขิยฺยติ วิปาเจติ – ‘‘อลชฺชิโน อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยา ทุสฺสีลา มุสาวาทิโนฯ อิเม หิ นาม ธมฺมจาริโน สมจาริโน พฺรหฺมจาริโน สจฺจวาทิโน สีลวนฺโต กลฺยาณธมฺมา ปฏิชานิสฺสนฺติ! นตฺถิ อิเมสํ สามญฺญํ นตฺถิ อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ, นฏฺฐํ อิเมสํ สามญฺญํ นฏฺฐํ อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ, กุโต อิเมสํ สามญฺญํ กุโต อิเมสํ พฺรหฺมญฺญํ, อปคตา อิเม สามญฺญา อปคตา อิเม พฺรหฺมญฺญาฯ กถญฺหิ นาม สมโณ อุทายี มํ สามํ เมถุนธมฺมํ ยาจิตฺวา, ‘โก อิมํ วสลํ ทุคฺคนฺธํ อามสิสฺสตี’’ติ นิฏฺฐุหิตฺวา ปกฺกมิสฺสติ! กิํ เม ปาปกํ กิํ เม ทุคฺคนฺธํ, กสฺสาหํ เกน หายามี’’ติ? อญฺญาปิ อิตฺถิโย อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘อลชฺชิโน อิเม สมณา สกฺยปุตฺติยา ทุสฺสีลา มุสาวาทิโน…เป.… กถญฺหิ นาม สมโณ อุทายี อิมิสฺสา สามํ เมถุนธมฺมํ ยาจิตฺวา, ‘โก อิมํ วสลํ ทุคฺคนฺธํ อามสิสฺสตี’ติ นิฏฺฐุหิตฺวา ปกฺกมิสฺสติ! กิํ อิมิสฺสา ปาปกํ กิํ อิมิสฺสา ทุคฺคนฺธํ, กสฺสายํ เกน หายตี’’ติ? อสฺโสสุํ โข ภิกฺขู ตาสํ อิตฺถีนํ อุชฺฌายนฺตีนํ ขิยฺยนฺตีนํ วิปาเจนฺตีนํฯ เย เต ภิกฺขู อปฺปิจฺฉา…เป.… เต อุชฺฌายนฺติ ขิยฺยนฺติ วิปาเจนฺติ – ‘‘กถญฺหิ นาม อายสฺมา อุทายี มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสิสฺสตี’’ติ!

อถ โข เต ภิกฺขู อายสฺมนฺตํ อุทายิํ อเนกปริยาเยน วิครหิตฺวา ภควโต เอตมตฺถํ อาโรเจสุํฯ อถ โข ภควา เอตสฺมิํ นิทาเน เอตสฺมิํ ปกรเณ ภิกฺขุสงฺฆํ สนฺนิปาตาเปตฺวา อายสฺมนฺตํ อุทายิํ ปฏิปุจฺฉิ – ‘‘สจฺจํ กิร ตฺวํ, อุทายิ, มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสสี’’ติ? ‘‘สจฺจํ, ภควา’’ติฯ วิครหิ พุทฺโธ ภควา – ‘‘อนนุจฺฉวิกํ, โมฆปุริส, อนนุโลมิกํ อปฺปติรูปํ อสฺสามณกํ อกปฺปิยํ อกรณียํฯ

กถญฺหิ นาม ตฺวํ, โมฆปุริส, มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสิสฺสสิ! นนุ มยา , โมฆปุริส, อเนกปริยาเยน วิราคาย ธมฺโม เทสิโต โน สราคาย…เป.… กามปริฬาหานํ วูปสโม อกฺขาโต? เนตํ, โมฆปุริส, อปฺปสนฺนานํ วา ปสาทาย…เป.… เอวญฺจ ปน, ภิกฺขเว, อิมํ สิกฺขาปทํ อุทฺทิเสยฺยาถ –

[291] ‘‘โย ปน ภิกฺขุ โอติณฺโณ วิปริณเตน จิตฺเตน มาตุคามสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาเสยฺย – ‘เอตทคฺคํ, ภคินิ, ปาริจริยานํ ยา มาทิสํ สีลวนฺตํ กลฺยาณธมฺมํ พฺรหฺมจาริํ เอเตน ธมฺเมน ปริจเรยฺยาติ เมถุนุปสํหิเตน’, สงฺฆาทิเสโส’’ติฯ

[292] โย ปนาติ โย ยาทิโส…เป.… ภิกฺขูติ…เป.… อยํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปโต ภิกฺขูติฯ

โอติณฺโณ นาม สารตฺโต อเปกฺขวา ปฏิพทฺธจิตฺโตฯ

วิปริณตนฺติ รตฺตมฺปิ จิตฺตํ วิปริณตฺตํ, ทุฏฺฐมฺปิ จิตฺตํ วิปริณตํ, มูฬฺหมฺปิ จิตฺตํ วิปริณตํฯ อปิจ, รตฺตํ จิตฺตํ อิมสฺมิํ อตฺเถ อธิปฺเปตํ วิปริณตนฺติฯ

มาตุคาโม นาม มนุสฺสิตฺถี, น ยกฺขี, น เปตี, น ติรจฺฉานคตาฯ วิญฺญู ปฏิพลา สุภาสิตทุพฺภาสิตํ ทุฏฺฐลฺลาทุฏฺฐุลฺลํ อาชานิตุํฯ

มาตุคามสฺส สนฺติเกติ มาตุคามสฺส สามนฺตา, มาตุคามสฺส อวิทูเรฯ

อตฺตกามนฺติ อตฺตโน กามํ อตฺตโน เหตุํ อตฺตโน อธิปฺปายํ อตฺตโน ปาริจริยํฯ

เอตทคฺคนฺติ เอตํ อคฺคํ เอตํ เสฏฺฐํ เอตํ โมกฺขํ เอตํ อุตฺตมํ เอตํ ปวรํฯ

ยาติ ขตฺติยี [ขตฺติยา (สฺยา.)] วา พฺราหฺมณี วา เวสฺสี วา สุทฺที วาฯ

มาทิสนฺติ ขตฺติยํ วา พฺราหฺมณํ วา เวสฺสํ วา สุทฺทํ วาฯ

สีลวนฺตนฺติ ปาณาติปาตา ปฏิวิรตํ, อทินฺนาทานา ปฏิวิรตํ, มุสาวาทา ปฏิวิรตํฯ

พฺรหฺมจารินฺติ เมถุนธมฺมา ปฏิวิรตํฯ

กลฺยาณธมฺโม นาม เตน จ สีเลน เตน จ พฺรหฺมจริเยน กลฺยาณธมฺโม โหติฯ

เอเตน ธมฺเมนาติ เมถุนธมฺเมนฯ

ปริจเรยฺยาติ อภิรเมยฺยฯ

เมถุนุปสํหิเตนาติ เมถุนธมฺมปฺปฏิสํยุตฺเตนฯ

สงฺฆาทิเสโสติ…เป.… เตนปิ วุจฺจติ สงฺฆาทิเสโสติฯ

[293] อิตฺถี จ โหติ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จฯ ภิกฺขุ จ นํ อิตฺถิยา สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสสสฺส ฯ

อิตฺถี จ โหติ เวมติโก…เป.… ปณฺฑกสญฺญี… ปุริสสญฺญี… ติรจฺฉานคตสญฺญี สารตฺโต จฯ ภิกฺขุ จ นํ อิตฺถิยา สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสฯ

ปณฺฑโก จ โหติ ปณฺฑกสญฺญี สารตฺโต จฯ ภิกฺขุ จ นํ ปณฺฑกสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ถุลฺลจฺจยสฺสฯ

ปณฺฑโก จ โหติ เวมติโก…เป.… ปุริสสญฺญี… ติรจฺฉานคตสญฺญี… อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จฯ ภิกฺขุ จ นํ ปณฺฑกสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

ปุริโส จ โหติ…เป.… ติรจฺฉานคโต จ โหติ ติรจฺฉานคตสญฺญี…เป.… เวมติโก อิตฺถิสญฺญี… ปณฺฑกสญฺญี… ปุริสสญฺญี สารตฺโต จฯ ภิกฺขุ จ นํ ติรจฺฉานคตสฺส สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ทุกฺกฏสฺสฯ

ทฺเว อิตฺถิโย ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จฯ ภิกฺขุ จ นํ ทฺวินฺนํ อิตฺถีนํ สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ ทฺวินฺนํ สงฺฆาทิเสสานํ…เป.… ฯ

อิตฺถี จ ปณฺฑโก จ อุภินฺนํ อิตฺถิสญฺญี สารตฺโต จฯ ภิกฺขุ จ นํ อุภินฺนํ สนฺติเก อตฺตกามปาริจริยาย วณฺณํ ภาสติ, อาปตฺติ สงฺฆาทิเสเสน ทุกฺกฏสฺส…เป.… ฯ

[294] อนาปตฺติ ‘‘จีวรปิณฺฑปาตเสนาสนคิลานปฺปจฺจยเภสชฺชปริกฺขาเรน อุปฏฺฐหา’’ติ ภณติ, อุมฺมตฺตกสฺส อาทิกมฺมิกสฺสาติฯ

วินีตวตฺถุอุทฺทานคาถา

กถํ วญฺฌา ลเภ ปุตฺตํ, ปิยา จ สุภคา สิยํ;

กิํ ทชฺชํ เกนุปฏฺเฐยฺยํ, กถํ คจฺเฉยฺยํ สุคฺคตินฺติฯ

วินีตวตฺถุ

[295] เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา วญฺฌา อิตฺถี กุลูปกํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘กถาหํ, ภนฺเต, วิชาเยยฺย’’นฺติ? ‘‘เตน หิ, ภคินิ, อคฺคทานํ เทหี’’ติฯ ‘‘กิํ, ภนฺเต, อคฺคทาน’’นฺติ? ‘‘เมถุนธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา วิชายินี อิตฺถี กุลูปกํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘กถาหํ, ภนฺเต, ปุตฺตํ ลเภยฺย’’นฺติ? ‘‘เตน หิ, ภคินิ, อคฺคทานํ เทหี’’ติฯ ‘‘กิํ, ภนฺเต, อคฺคทาน’’นฺติ? ‘‘เมถุนธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา อิตฺถี กุลูปกํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘กถาหํ, ภนฺเต, สามิกสฺส ปิยา อสฺส’’นฺติ? ‘‘เตน หิ, ภคินิ, อคฺคทานํ เทหี’’ติฯ ‘‘กิํ, ภนฺเต, อคฺคทาน’’นฺติ? ‘‘เมถุนธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา อิตฺถี กุลูปกํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘กถาหํ, ภนฺเต, สุภคา อสฺส’’นฺติ? ‘‘เตน หิ , ภคินิ, อคฺคทานํ เทหี’’ติฯ ‘‘กิํ, ภนฺเต, อคฺคทาน’’นฺติ? ‘‘เมถุนธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา อิตฺถี กุลูปกํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘กฺยาหํ, ภนฺเต, อยฺยสฺส ทชฺชามี’’ติ? ‘‘อคฺคทานํ, ภคินี’’ติฯ ‘‘กิํ, ภนฺเต, อคฺคทาน’’นฺติ? ‘‘เมถุนธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ

เตน โข ปน สมเยน อญฺญตรา อิตฺถี กุลูปกํ ภิกฺขุํ เอตทโวจ – ‘‘เกนาหํ, ภนฺเต, อยฺยํ อุปฏฺเฐมี’’ติ? ‘‘อคฺคทาเนน, ภคินี’’ติฯ ‘‘กิํ, ภนฺเต, อคฺคทาน’’นฺติ? ‘‘เมถุนธมฺม’’นฺติฯ ตสฺส กุกฺกุจฺจํ อโหสิ…เป.… ‘‘อาปตฺติํ ตฺวํ, ภิกฺขุ, อาปนฺโน สงฺฆาทิเสส’’นฺติฯ