[195] ปกติปฏิยตฺตนฺติ ปกติยา ตสฺเสว ภิกฺขุโน อตฺถาย ปฏิยาทิตํ โหติ ‘‘เถรสฺส ทสฺสามา’’ติฯ มหาปจฺจริยํ ปน ‘‘ตสฺส อญฺญสฺสา’’ติ อวตฺวา ‘‘ภิกฺขูนํ ทสฺสามาติ ปฏิยตฺตํ โหตี’’ติ อวิเสเสน วุตฺตํฯ

[197] ปญฺจ โภชนานิ ฐเปตฺวา สพฺพตฺถ อนาปตฺตีติ ยาคุขชฺชกผลาผเล สพฺพตฺถ ภิกฺขุนิปริปาจิเตปิ อนาปตฺติฯ เสสํ อุตฺตานเมวฯ ปฐมปาราชิกสมุฏฺฐานํ – กายจิตฺตโต สมุฏฺฐาติ, กิริยํ, สญฺญาวิโมกฺขํ, สจิตฺตกํ, ปณฺณตฺติวชฺชํ, กายกมฺมํ, ติจิตฺตํ, ติเวทนนฺติฯ

ปริปาจิตสิกฺขาปทํ นวมํฯ

10. รโหนิสชฺชสิกฺขาปทวณฺณนา

[198] ทสมสิกฺขาปเท – สพฺโพ ปาฬิอตฺโถ จ วินิจฺฉโย จ ทุติยอนิยเต วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺโพฯ อิทญฺหิ สิกฺขาปทํ ทุติยานิยเตน จ อุปริ อุปนนฺธสฺส จตุตฺถสิกฺขาปเทน จ สทฺธิํ เอกปริจฺเฉทํ, อฏฺฐุปฺปตฺติวเสน ปน วิสุํ ปญฺญตฺตนฺติฯ

รโหนิสชฺชสิกฺขาปทํ ทสมํฯ

สมตฺโต วณฺณนากฺกเมน ภิกฺขุนิวคฺโค ตติโยฯ

4. โภชนวคฺโค

1. อาวสถปิณฺฑสิกฺขาปทวณฺณนา

[203] โภชนวคฺคสฺส ปฐมสิกฺขาปเท – อาวสถปิณฺโฑติ อาวสเถ ปิณฺโฑฯ สมนฺตา ปริกฺขิตฺตํ อทฺธิกคิลานคพฺภินิปพฺพชิตานํ ยถานุรูปํ ปญฺญตฺตมญฺจปีฐํ อเนกคพฺภปมุขปริจฺเฉทํ อาวสถํ กตฺวา ตตฺถ ปุญฺญกามตาย ปิณฺโฑ ปญฺญตฺโต โหติ, ยาคุภตฺตเภสชฺชาทิ สพฺพํ เตสํ เตสํ ทานตฺถาย ฐปิตํ โหตีติ อตฺโถฯ หิยฺโยปีติ สฺเวปิฯ อปสกฺกนฺตีติ อปคจฺฉนฺติฯ มนุสฺสา อุชฺฌายนฺตีติ ติตฺถิเย อปสฺสนฺตา ‘‘ติตฺถิยา กุหิํ คตา’’‘‘อิเม ปสฺสิตฺวา ปกฺกนฺตา’’ติ สุตฺวา อุชฺฌายนฺติฯ กุกฺกุจฺจายนฺโตติ กุกฺกุจฺจํ กโรนฺโต, อกปฺปิยสญฺญํ อุปฺปาเทนฺโตติ อตฺโถฯ

[206] สกฺโกติ ตมฺหา อาวสถา ปกฺกมิตุนฺติ อทฺธโยชนํ วา โยชนํ วา คนฺตุํ สกฺโกติฯ น สกฺโกตีติ เอตฺตกเมว น สกฺโกติฯ อโนทิสฺสาติ อิเมสํเยว วา เอตฺตกานํเยว วาติ เอกํ ปาสณฺฑํ อนุทฺทิสิตฺวา สพฺเพสํ ปญฺญตฺโต โหติฯ ยาวทตฺโถติ โภชนมฺปิ เอตฺตกนฺติ อปริจฺฉินฺทิตฺวา ยาวทตฺโถ ปญฺญตฺโต โหติฯ สกิํ ภุญฺชิตพฺพนฺติ เอกทิวสํ ภุญฺชิตพฺพํ, ทุติยทิวสโต ปฏฺฐาย ปฏิคฺคหเณ ทุกฺกฏํ, อชฺโฌหาเร อชฺโฌหาเร ปาจิตฺติยํฯ

อยํ ปเนตฺถ วินิจฺฉโย – เอกกุเลน วา นานากุเลหิ วา เอกโต หุตฺวา เอกสฺมิํ ฐาเน วา นานาฐาเนสุ วา ‘‘อชฺช เอกสฺมิํ; สฺเว เอกสฺมิ’’นฺติ เอวํ อนิยมิตฏฺฐาเน วา ปญฺญตฺตํ เอกสฺมิํ ฐาเน เอกทิวสํ ภุญฺชิตฺวา ทุติยทิวเส ตสฺมิํ ฐาเน อญฺญสฺมิํ วา ภุญฺชิตุํ น วฏฺฏติฯ นานากุเลหิ ปน นานาฐาเนสุ ปญฺญตฺตํ เอกสฺมิํ ฐาเน เอกทิวสํ ภุญฺชิตฺวา ทุติยทิวเส อญฺญตฺถ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏติฯ ปฏิปาฏิํ ปน เขเปตฺวา ปุน อาทิโต ปฏฺฐาย ภุญฺชิตุํ น วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํฯ เอกปูคนานาปูคเอกคามนานาคาเมสุปิ เอเสว นโยฯ โยปิ เอกกุลสฺส วา นานากุลานํ วา เอกโต ปญฺญตฺโต ตณฺฑุลาทีนํ อภาเวน อนฺตรนฺตรา ฉิชฺชติ, โสปิ น ภุญฺชิตพฺโพฯ สเจ ปน ‘‘น สกฺโกม ทาตุ’’นฺติ อุปจฺฉินฺทิตฺวา ปุน กลฺยาณจิตฺเต อุปฺปนฺเน ทาตุํ อารภนฺติ, เอตํ ปุน เอกทิวสํ ภุญฺชิตุํ วฏฺฏตีติ มหาปจฺจริยํ วุตฺตํฯ

[208] อนาปตฺติ คิลานสฺสาติ คิลานสฺส อนุวสิตฺวา ภุญฺชนฺตสฺส อนาปตฺติฯ คจฺฉนฺโต วาติ โย คจฺฉนฺโต อนฺตรามคฺเค เอกทิวสํ คตฏฺฐาเน จ เอกทิวสํ ภุญฺชติ, ตสฺสาปิ อนาปตฺติฯ อาคจฺฉนฺเตปิ เอเสว นโยฯ คนฺตฺวา ปจฺจาคจฺฉนฺโตปิ อนฺตรามคฺเค เอกทิวสํ อาคตฏฺฐาเน จ เอกทิวสํ ภุญฺชิตุํ ลภติฯ